خلاصه : تا کنون مطالعات چندانی به بررسی میزان خواب و کنترل وضعیت قند خون در بین بیماران دیابتی انجام نشده است. لذا هدف از این مطالعه بررسی میزان خواب افراد دیابتی و ارتباط آن با سطح هموگلوبین گلیکوزیله و قند خون ناشتا است. در این مطالعه ارتباط آماری معنی داری بین میزان ساعات خواب در شبانه روز و سطح قند خون ناشتا و هموگلوبین گلیکوزیله مشاهده نشد اما میزان خواب زیاد سبب افزایش میانگین هر دو آزمایش شد ولی این مقدار از لحاظ آماری معنی دار نبود. نتایج این مطالعه نشان می دهد که میزان خواب زیاد سبب افزایش سطح قند خون ناشتا و هموگلوبین گلیکوزیله در افراد دیابتی می شود ولی در مورد خواب ناکافی به طور قطع نمی توان اظهار نظر کرد.
توضیح ارتباط بین سطح قند خون و خواب
متخصصین تغذیه (RD) ، در ارتباط با دیابت این‌گونه بیان می‌کنند: «صرف نظر از اینکه دیابت دارید یا نه، برای همه ما قند خون به طور طبیعی در شب افزایش می‌یابد، از جمله بزرگسالان سالم که به طور منظم مقدار توصیه شده خواب را دارند.» حال سوالی که برای همه ما پیش می‌آید این است: به چه دلیل قند خون در شب بالا می‌رود؟
عملکرد بدن انسان به گونه‌ای است که در آن کبد گلوکز را برای استفاده بعدی بدن تولید و ذخیره می‌کند. پس از آن، در طول شب گلوکز را در جریان خون آزاد می‌کند تا مطمئن شود که بدن انرژی کافی برای بیدار شدن در صبح را داشته باشد.
قند خون چگونه می‌تواند بر خواب تأثیر بگذارد؟
متخصصان و پژوهشگران هنوز در حال بررسی ارتباط سطح قند خون و خواب هستند اما پاسخ مشخصی درباره چرا و چگونگی این سوال وجود ندارد Erin Decker متخصص تغذیه (RD) و متخصص مراقبت و آموزش دیابت (CDCES)، نظراتی درباره این سوال ارائه می‌کند : یکی از تئوری‌ها این‌گونه بیان می‌کند که قند خون بالا معمولاً باعث می‌شود افراد بیشتر به دستشویی بروند و این موضوع منجر به اختلالات بیشتر در خواب می‌شود.
Michelle Routhenstein، متخصص مراقبت و آموزش دیابت (CDCES) و متخصص تغذیه که در زمینه‌ی پیشگیری از بیماری‌های قلبی تخصص دارد، نظرات مهمی ارائه می‌کند. او می‌گوید: «قند خون بالا همچنین می‌تواند منجر به افزایش تشنگی و سردرد شود که ممکن است خواب را نیز مختل کند.» از سوی دیگر، پایین بودن قند خون در شب، که به هیپوگلایسمی شبانه شناخته می‌شود، می‌تواند باعث ایجاد تعریق، لرزش و بی‌قراری شود و خوابیدن را دشوار سازد.
در افراد مبتلا به دیابت، کیفیت خواب و وضعیت کنترل قند خون بر همدیگر تاثیر گذار هستند. به طوری که کاهش کیفیت خواب می تواند وضعیت کنترل قند خون را با مشکلاتی روبه رو نماید. نتایج مطالعات متعدد نشان داده است که بین اختلالات خواب و افزایش HbA1c در کودکان و جوانان مبتلا به دیابت نوع 1 که در شروع خواب دچار مشکل بوده اند و به سختی به خواب می رفتند ارتباط وجود دارد و در این افراد سطح A1c به طور شاخصی بالاتر بوده است. همینطور ارتباط مثبتی بین دفعات بیدار شدن از خواب در طول شب و کاهش مدت زمان خواب (کمتر از 5/6 ساعت در شب) با افزایش سطوح A1c در بزرگسالان مبتلا به دیابت نوع یک وجود دارد. همچنین حساسیت به انسولین در بزرگسالان مبتلا به دیابت نوع یک، با وزن متعادل، بعد از یک شب کم خوابی در مقایسه با خواب معمولی، کاهش می یابد. بنابراین اختلال خواب در افراد مبتلا به دیابت نوع یک می تواند تاثیری منفی بر روند کنترل قند خون و بروز عوارض داشته باشد.
- از طرفی وضعیت نامناسبت کنترل قند خون می تواند در کاهش کیفیت خواب موثر باشد. احساس خستگی در طی روز و یا بی خوابی می تواند ریشه در وضعیت کنترل قند خون داشته باشند. شرایطی مانند افت قند، نوسان قند خون و یا قند خون بالا در افراد مبتلا به دیابت می تواند منجر به اختلال خواب و یا کاهش کیفیت آن شوند.
راهکارهای بهبود خواب برای کاهش ریسک دیابت
ایجاد روال خواب منظم
ایجاد روال خواب منظم و رعایت ساعات مشخص برای خواب می‌تواند به بهبود کیفیت و مدت زمان خواب کمک کند و در نتیجه، ریسک ابتلا به دیابت را کاهش دهد.
تغییرات در رفتارهای زندگی
تغییراتی همچون افزایش فعالیت‌های ورزشی، کاهش استفاده از مواد محرک مانند قهوه و سیگار، و ایجاد رژیم غذایی سالم می‌تواند به بهبود کیفیت خواب و کنترل قند خون کمک کند.
مراجعه به پزشک
اگر مشکلات خواب شما باعث نگرانی شده یا با مشکلات دیگری همراه است، بهتر است با پزشک مشورت کنید. او ممکن است راهکارهایی را برای بهبود مشکلات خواب شما پیشنهاد دهد که می‌تواند به کاهش ریسک ابتلا به دیابت کمک کند که ما در درمانگاه خیریه امام علی ابن ابیطالب(ع) با پزشکان مجرب و متخصص در زمینه تغذیه و تخصصا در زمینه دیابت و کلینیک خواب آسوده، در خدمت شما هستیم.
قند خون خود را کنترل کنید
برای یادگیری بیشتر تکنیک های تزریق انسولین می توانید در دوره آموزشی سطح مقدماتی افراد مبتلا به دیابت نوع 1 شرکت کنید.
استرس ها را مدیریت کنید
قند خون بالا به همراه استرس می تواند ریسک بی خوابی را افزایش دهد. استفاده از تکنیکهای مدیریت و کنترل استرس می تواند موثر باشد
خواب منظم داشته باشید
حتی در روزهای تعطیل، در ساعت مشخص به رختخواب بروید و صبحها در ساعت مشخص از خواب بیدار شوید به این ترتیب بدن به شکل طبیعی ساعت خواب و بیداری را تنطیم می کند.
انجام فعالیت بدنی و ورزش
قبل از خواب از انجام حرکات ورزشی با سرعت بالا خودداری کنید چرا که سبب افزایش جریان خون شده و مدت بیشتری طول می کشد تا بدن به آرامش برسد. انجام حرکات یوگا با سرعت کم می تواند به بهبود خواب کمک کند.
از مصرف نوشیدنی های حاوی کافئین مانند چای و قهوه در شب خودداری کنید.
شرایط مناسب برای خواب آرام را فراهم کنید.
دما و تهویه مناسب هوای اتاق به خواب بهتر کمک می کند.
بهتر است قبل از خواب کتاب بخوانید، این کار به کاهش استرس و آرامش ذهن کمک می کند.
در صورت امکان موبایل خود را شبها خاموش کنید و برای زنگ هشدار از ساعت به جای موبایل استفاده کنید.
نتیجه‌گیری
خواب نقش بسیار مهمی در سلامتی افراد ایفا می‌کند و ارتباط آن با بسیاری از بیماری‌ها، از جمله دیابت، بسیار مهم است. بر اساس تحقیقات اخیر، مشخص شده است که کیفیت و مدت زمان خواب می‌تواند به عنوان یکی از عوامل مهم در پیشگیری از دیابت نقش بسزایی داشته باشد. بنابراین، توجه به خواب و بهبود کیفیت و مدت آن، می‌تواند برای جلوگیری یا کاهش ریسک ابتلا به دیابت بسیار موثر باشد.
سوالات متداول
• آیا کمبود خواب می‌تواند ریسک ابتلا به دیابت را افزایش دهد؟
بله، مطالعات نشان داده‌اند که کمبود خواب می‌تواند باعث افزایش ریسک ابتلا به دیابت شود. خواب کافی و با کیفیت می‌تواند به مدیریت قند خون و انسولین کمک کند و از این رو به کاهش ریسک دیابت کمک می‌کند.
• آیا مدت زمان خواب می‌تواند بر تعداد موارد دیابت تأثیر بگذارد؟
بله، مطالعات نشان داده‌اند که کوتاه‌تر شدن مدت زمان خواب با افزایش ریسک دیابت مرتبط است. افرادی که به کمبود خواب رنج می‌برند ممکن است دارای ریسک بیشتری برای ابتلا به دیابت باشند.
• آیا کیفیت خواب نیز تأثیری بر دیابت دارد؟
بله، کیفیت خواب نیز می‌تواند بر دیابت تأثیرگذار باشد. افرادی که دارای مشکلات خوابی مانند بیداری در شب، بی‌خوابی یا خواب بی‌کیفیت هستند، احتمالاً با مشکلات کنترل قند خون و انسولین مواجه هستند.
• آیا اصلاح عادات خواب می‌تواند در کنترل دیابت مؤثر باشد؟
بله، اصلاح عادات خواب می‌تواند بهبود قابل توجهی در کنترل دیابت داشته باشد. این شامل رعایت ساعات معین برای خواب، ایجاد روال خواب منظم، ایجاد محیط خواب بهتر و انجام تمرینات ورزشی منظم است.
• چگونه میتوانیم کیفیت خواب را بهبود ببخشیم؟
برای بهبود کیفیت خواب، میتوانید از روش‌هایی مانند ایجاد محیط خواب مناسب، اجتناب از استفاده از داروهای منع آور و الکل قبل از خواب، تغییرات در رژیم غذایی و افزایش فعالیت ورزشی استفاده کنید.
ما در کلینیک های تخصصی خواب و گوارش درمانگاه امام علی ابن ابیطالب علیه السلام ، با بهره گیری از متخصصین گوارش و داخلی میتوانیم به عنوان بهترین گزینه برای مشاوره باشیم و شما میتوانید خوابی راحت و آسوده را با ما تجربه کنید.