دستگاه اسکنر داخل دهانی چیست؟
اسکنر داخل دهانی یک دستگاه پیشرفته دیجیتال است که توسط دندانپزشکان برای ایجاد تصاویر سه‌بعدی از داخل دهان بیمار استفاده می‌شود. این دستگاه با حرکت دادن یک پروب دیجیتالی در داخل دهان، تصاویر دقیقی از دندان‌ها، لثه‌ها و سایر ساختارهای دهانی تهیه می‌کند. اسکن‌های دیجیتال به دست آمده می‌توانند برای طراحی و ساخت انواع درمان‌های دندانپزشکی نظیر ایمپلنت‌ها، ارتودنسی، ونیرها و تاج‌های دندانی استفاده شوند.
این اسکنرها نه تنها فرایند گرفتن قالب های دندانی را ساده‌تر و سریع‌تر می‌کنند، بلکه راحتی بیشتری را برای بیماران فراهم می‌آورند و دقت بالایی در مقایسه با روش‌های سنتی دارند. اسکنرهای داخل دهانی می‌توانند با نرم‌افزارهای پیشرفته تجزیه و تحلیل تصاویر سه‌بعدی را انجام دهند و به دندانپزشکان کمک می‌کنند تا طرح‌های درمانی دقیق‌تری را تدوین کنند.
ما در بخش کلینیک دندانپزشکی درمانگاه خیریه امام علی ابن ابیطالب علیه السلام در شهرک غرب با تهیه دستگاه اسکنر سعی نموده ایم که خدماتی دقیق تر و برای افرادی که برای قالب گیری های دندان مشکل دارند راهی سهل تر و آسان تر محیا کنیم.
چرا پزشک از اسکنر داخل دهانی استفاده می‌کند؟
پزشکان دندانپزشکی از اسکنرهای داخل دهانی به دلایل زیر استفاده می‌کنند :
1. دقت بالا: اسکنرهای داخل دهانی تصاویر دقیق و سه‌بعدی را ارائه می‌دهند که می‌توانند دقت بیشتری نسبت به قالب‌های سنتی دندانی داشته باشند.
2. سرعت بیشتر : استفاده از این دستگاه‌ها می‌تواند فرایند اخذ اطلاعات دهانی را به شدت تسریع بخشد زیرا گر نیازی به خشک شدن یا سفت شدن قالب ها نیست.
3. راحتی بیمار : بسیاری از بیماران احساس ناراحتی یا حتی خفگی می‌کنند وقتی که از مواد قالب‌گیری سنتی استفاده می‌شود. اسکنرهای داخل دهانی این مشکل را حذف می‌کنند.
4. کاهش خطای انسانی : از آنجا که فرآیند بیشتری اتوماتیک است، خطاهای ناشی از مخلوط کردن و قرار دادن ماده قالب در دهان کاهش می‌یابد.
5. بهبود برنامه‌ریزی درمان : تصاویر واضح و سه‌بعدی به پزشک امکان می‌دهند تا برنامه‌ریزی دقیق‌تری برای پروسه‌های پیچیده مانند ایمپلنت‌های دندانی داشته باشند.
6. حفظ سوابق دیجیتال : سوابق دیجیتالی دهان بیمار برای استفاده‌های آتی به راحتی قابل ذخیره‌سازی و بازیابی هستند.
7. تعامل با دیگر فناوری‌ها : اسکن‌های دیجیتالی این امکان را فراهم می‌آورند که با نرم‌افزارهای پیشرفته مدیریت پرونده، طراحی پروتز و نرم‌افزارهای سیستم‌های ایمپلنت دندانی به آسانی تعامل داشته باشند.
8. سازگاری با محیط زیست : از آنجایی که فرایند کاملاً دیجیتال است، نیازی به مواد یا مواد شیمیایی قالب‌گیری و کاهش پسماند می‌باشد.
9. تسهیل در ارتباطات دندانپزشکی : توانایی به اشتراک‌گذاری آسان مدل‌های دیجیتال با دیگر متخصصین و آزمایشگاه‌ها، فرایند تشخیص و مشاوره را ساده‌تر می‌کند.
بنابراین، استفاده از اسکنرهای داخل دهانی می‌تواند کیفیت مراقبت‌های دندانپزشکی را بهبود بخشد، زمان درمان را کاهش دهد و تجربه بیمار را بهبود ببخشد.
انواع اسکنر داخل دهانی چیست؟
انواع اسکنرهای داخل دهانی بر اساس فناوری استفاده شده و کاربرد آنها شامل موارد زیر می‌شود :
1. اسکنرهای نوری (Optical Scanners) : این اسکنرها از نور قابل مشاهده، معمولاً در قالب یک لیزر یا نور سفید ساختگی برای ایجاد تصاویر سه‌بعدی استفاده می‌کنند.
2. اسکنرهای لیزری (Laser Scanners) : این اسکنرها از یک پرتو لیزر برای اسکن دقیق و مستقیم سطوح دندانی و ساخت مدل‌های سه‌بعدی دهان استفاده می‌کنند.
3. اسکنرهای ساختار نوری (Structured Light Scanners) : این اسکنرها از یک الگوی نوری (معمولاً به شکل خطوط یا دیگر الگوهای مشخص) استفاده می‌کنند که بر روی دندان‌ها پرتاب می‌شود و با تحلیل تغییراتی که الگوی نوری بر روی سطح دندان‌ها ایجاد می‌کند، تصاویر سه‌بعدی را تولید می‌کند.
4. اسکنرهای تماسی (Contact Scanners) : اگرچه در دندانپزشکی کمتر رایج هستند، این اسکنرها به طور فیزیکی با سطح دندان تماس پیدا می‌کنند تا مدل سه‌بعدی را ایجاد کنند.
5. اسکنرهای تصویربرداری Confocal : این اسکنرها از میکروسکوپی با تکنولوژی پیچیده برای گرفتن تصاویر در لایه‌های مختلف استفاده می‌کنند که در نتیجه تصویر سه‌بعدی کل سطح دندان ایجاد می‌شود.
با پیشرفتهای فناوری، این اسکنرها به طور مداوم در حال توسعه هستند و از ویژگی‌هایی مانند کاربری آسان‌تر، دقت بالاتر و همگام‌سازی بهتر با نرم‌افزارهای دندانپزشکی بهره می‌برند.
انواع اسکنر داخل دهانی چگونه عمل می‌کند؟
انواع اسکنر داخل دهانی با تکنیک‌های مختلفی عمل می‌کنند. در اینجا توضیح مختصری درباره چگونگی عملکرد برخی از انواع رایج اسکنرهای داخل دهانی آورده شده است :
1. اسکنرهای سوییپینگ اشعه (Sweeping Beam Scanners) :
- این اسکنرها با حرکت دادن دستگاه در اطراف دندان‌ها عمل می‌کنند.
- یک پرتو لیزر یا نور را بر روی سطح دندان‌ها می‌افکنند.
- تصاویر بازتابی را ضبط می‌کنند و با استفاده از الگوریتم‌ها، تصاویر دوبعدی را به یک مدل سه‌بعدی تبدیل می‌کنند.
2. اسکنرهای نور ساختاریافته (Structured Light Scanners) :
- از یک الگوی نوری همانند خطوط یا شبکه‌ای از نور استفاده می‌کنند که بر روی سطح دندان پروجکشن می‌شوند.
- وقتی این الگو بر روی سطوح با ارتفاع متفاوت (مثل مناطق مختلف دندان‌ها و لثه‌ها) قرار می‌گیرد، تغییر شکل می‌دهد.
- یک یا چند دوربین تصاویر را ضبط کرده و تغییرات الگو را تحلیل می‌کنند تا تصویر سه‌بعدی را ایجاد کنند.
3. اسکنرهای نوری متقاطع (Confocal Imaging Scanners) :
- از نور لیزر با طول موج خاصی استفاده کرده و اجازه می‌دهند نور فقط از نقاط دقیق زمانی که در فوکوس هستند، بازتاب کنند.
- اسکنر لایه به لایه محدوده مورد نظر را اسکن می‌کند و از این اطلاعات برای ساختن تصویر سه‌بعدی استفاده می‌کند.
4. اسکنرهای همکاری نوری (Optical Coherence Tomography, OCT Scanners) :
- از تکنیک‌های پیشرفتهای که قادرند تصاویر بسیار دقیق و برش‌های میکروسکوپی از ساختار دندان تهیه کنند استفاده می‌کنند.
- کاربرد این اسکنرها بیشتر در تحقیقات و بازرسی بسیار دقیق است.
5. اسکنرهای کد QR مبتنی (QR Code-Based Scanners) :
- روش نسبتاً جدید و نوآورانه‌ای که استفاده از آنها هنوز در مراحل اولیه است.
- با استفاده از یک سیستم کدگذاری برای ردیابی تحرک اسکنر در دهان و ساخت یک مدل سه‌بعدی.
خطرات استفاده از اسکنر داخل دهانی چیست؟
استفاده از اسکنرهای داخل دهانی به طور کلی به عنوان یک فرآیند ایمن در دندانپزشکی شناخته می‌شود. این دستگاه‌ها بدون تابش‌هایی هستند که ممکن است در تصویربرداری‌های پزشکی دیگر وجود داشته باشند، مانند اشعه X. با این حال، مانند هر فرآیند پزشکی دیگری، استفاده از آنها ممکن است چندین خطر یا ملاحظات را به همراه داشته باشد، به خصوص اگر به نادرست مورد استفاده قرار گیرند :
1. ناراحتی یا آسیب دیدگی : اگر اسکنر به صورت نادرست مورد استفاده قرار گیرد، می‌تواند باعث ناراحتی یا خراشیدگی مخاط دهان یا لثه‌ها شود.
2. واکنش‌های آلرژیک : برخی بیماران ممکن است به موادی که از آنها در تجهیزات همراه با اسکنر استفاده می‌شود، همچون کاورهای پلاستیکی یک‌بار مصرف، واکنش نشان دهند.
3. دقت نادرست : اگر اسکنر به درستی مورد استفاده قرار نگیرد، ممکن است داده‌های دقیقی ارائه نکند و منجر به ساخت پروتزهای دندانی با اندازه نامناسب شود.
4. مشکلات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری : مانند هر دستگاه دیجیتالی دیگری، اسکنرهای داخل دهانی ممکن است به دلیل مشکلات نرم‌افزاری یا سخت‌افزاری مستعد خطا باشند.
5. حریم خصوصی داده‌ها : با ذخیره‌سازی دیجیتالی تصاویر دهان و داده‌های بیمار، نگرانی‌هایی نسبت به حفاظت از داده‌ها و رعایت حریم خصوصی مطرح می‌شود.
علی‌رغم این موارد، اسکنرهای داخل دهانی به طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرند و به دنبال تکنیک‌های قالب‌گیری سنتی به عنوان روشی کم تهاجمی و دقیق برای تصویربرداری دندان‌ها و ساخت وسایل دندانپزشکی ایستاده‌اند. پیش از استفاده از آنها باید اطمینان حاصل شود که هیچ گونه شرایط خاص پزشکی وجود ندارد که ممکن است خطر ایجاد ناراحتی یا واکنش را افزایش دهد.
سوالات متداول
در زمینه استفاده از اسکنرهای داخل دهانی در دندانپزشکی، سوالات متداول زیر ممکن است از جانب بیماران مطرح شوند :
1. اسکنر داخل دهانی چگونه کار می‌کند؟
- این دستگاه ها با استفاده از نور یا لیزر برای اسکن کردن سطح دندان ها و ایجاد یک تصویر دیجیتالی سه‌بعدی از دهان کار می‌کنند.
2. آیا استفاده از اسکنر داخل دهانی ایمن است؟
- بله، اسکنرهای داخل دهانی به طور کلی ایمن هستند، زیرا از اشعه‌های آرایش یونیزان استفاده نمی‌کنند و تابش‌های مضر ندارند.
3. آیا استفاده از اسکنر داخل دهانی دردناک است؟
- خیر، روند اسکن معمولاً بدون درد است، اما در بعضی موارد بیمار ممکن است کمی ناراحتی را احساس کند ناشی از قرار گرفتن پروب در دهان.
4. چقدر طول می‌کشد تا یک اسکن داخل دهانی انجام شود؟
- فرآیند اسکن معمولاً چند دقیقه طول می‌کشد، اما ممکن است بسته به نیازهای خاص دندانپزشکی، طولانی‌تر شود.
5. آیا همه دندانپزشکان از اسکنرهای داخل دهانی استفاده می‌کنند؟
- خیر، تمام دندانپزشکان از این فناوری استفاده نمی‌کنند. بهره‌مندی از این دستگاه‌ها بستگی به تجهیزات موجود در مطب دندانپزشک و نیز آموزش و راحتی دندانپزشک با این فناوری دارد.
6. آیا هزینه‌های اسکن داخل دهانی بیشتر از روش‌های سنتی است؟
- هزینه‌ها می‌توانند متفاوت باشند. گاهی اوقات اسکنرهای داخل دهانی می‌توانند کار را ارزان‌تر کنند، زیرا فرآیند سریع‌تر است و نیاز به مواد کمتری دارد.
7. تصاویر اسکن شده‌ی داخل دهانی برای چه پروسیجرهایی استفاده می‌شوند؟
- تصاویر برای مجموعه‌ای از پروسیجرها استفاده می‌شوند، از جمله ایمپلنت‌ها، ارتودنسی، ساخت ونیرها و تاج‌ها، و بررسی عمومی سلامت دهان و دندان‌ها.
8. چگونه می‌توانم برای اسکن داخل دهانی آماده شوم؟
- معمولاً نیازی به آمادگی خاصی نیست، اما پاکسازی مناسب دهان و دندان‌ها قبل از اسکن می‌تواند نتایج بهتری را فراهم آورد.
9. آیا اسکنر داخل دهانی برای کودکان هم ایمن است؟
- بله، کودکان نیز می‌توانند به صورت ایمن تحت اسکن داخل دهانی قرار گیرند.
لازم به ذکر است که هر بیماری ممکن است سوالات منحصر به فرد خود را داشته باشد و دندانپزشکان باید به این سوالات به صورت دقیق و بر اساس دانش و تجربه خود پاسخ دهند.