جرم‌گیری دندان؛ آیا باعث آسیب به مینای دندان می‌شود؟
جرم‌گیری دندان یکی از رایج‌ترین و ضروری‌ترین خدمات دندانپزشکی است که به هدف حذف رسوبات سخت‌شده اطراف دندان و لثه انجام می‌شود. اما هنوز هم بین برخی بیماران این نگرانی وجود دارد که جرم‌گیری ممکن است به مینای دندان آسیب بزند یا دندان‌ها را حساس‌تر کند.
در این مقاله به شکل علمی و کامل به این موضوع می‌پردازیم که جرم دندان چیست، چرا باید آن را برداشت، آیا واقعاً مینای دندان آسیب می‌بیند و چرا انجام منظم جرم‌گیری نقش مهمی در حفظ سلامت دهان و دندان دارد.
جرم دندان چیست؟
جرم دندان (Dental Calculus or Tartar) پلاک باکتریایی سخت‌شده‌ای است که در اثر عدم رعایت بهداشت دهان، روی دندان‌ها و در ناحیه بین دندان و لثه تجمع می‌یابد. این رسوبات ابتدا نرم و بی‌رنگ هستند (پلاک)، ولی در صورت باقی ماندن، با ترکیب با مواد معدنی بزاق سفت و زرد یا قهوه‌ای‌رنگ می‌شوند.
جرم دندان معمولاً در نواحی زیر بیشتر دیده می‌شود :
- پشت دندان‌های جلو
- اطراف دندان‌های آسیاب
- لبه‌های لثه
- پشت بریج یا اطراف روکش‌ها
چرا جرم‌گیری دندان ضرورت دارد؟
اگر جرم دندان برداشته نشود، می‌تواند منجر به مشکلات جدی زیر شود :
- التهاب لثه (ژنژیویت)
- پریودنتیت (تحلیل استخوان و بافت اطراف دندان)
- پوسیدگی دندان زیر خط لثه
- بوی بد مزمن دهان
- لرزش یا لق شدن دندان‌ها
- تیرگی و زردی دندان‌ها
پس جرم‌گیری صرفاً یک اقدام زیبایی نیست، بلکه بخشی جدایی‌ناپذیر از مراقبت سلامت دهان و پیشگیری از بیماری‌های جدی است.
آیا جرم‌گیری به مینای دندان آسیب می‌زند؟
پاسخ علمی و صریح : خیر.
در جرم‌گیری از ابزارهای مخصوصی مانند دستگاه‌های اولتراسونیک (جرم‌گیر لرزشی) یا ابزار دستی (Scaler) استفاده می‌شود که فقط جرم‌های چسبیده به سطح دندان را جدا می‌کنند، نه مینای دندان.
مینای دندان ساختاری سخت‌تر از جرم است و در جرم‌گیری، به هیچ عنوان براده‌برداری از مینای سالم انجام نمی‌شود. با این حال، ممکن است برخی بیماران پس از جرم‌گیری احساس حساسیت موقت داشته باشند که طبیعی است و معمولاً ظرف چند روز از بین می‌رود.
چرا بعد از جرم‌گیری دندان‌ها حساس می‌شوند؟
حساسیت پس از جرم‌گیری به دلایل زیر است :
- نمایان شدن بخش‌هایی از ریشه دندان که قبلاً توسط جرم پوشانده شده بودند
- تحریک لثه در حین جرم‌گیری
- مینای نازک‌شده در اثر پوسیدگی یا فرسایش قبلی، نه جرم‌گیری
این حساسیت معمولاً خفیف و موقتی است و با استفاده از خمیر دندان ضد حساسیت یا طبق توصیه دندان‌پزشک، طی چند روز برطرف می‌شود.
انواع جرم‌گیری دندان
- جرم‌گیری سطحی (Supragingival Scaling)
برداشتن جرم‌های قابل مشاهده روی دندان و لبه لثه با استفاده از اولتراسونیک یا اسکیلر دستی.
- جرم‌گیری عمقی (Subgingival Scaling)
درمان حرفه‌ای برای حذف جرم‌های زیر خط لثه و پاک‌سازی پاکِت‌های لثه‌ای، که گاهی با بی‌حسی موضعی انجام می‌شود.
- بروساژ (Polishing)
مرحله نهایی جرم‌گیری است که برای صیقل دادن سطح دندان‌ها و جلوگیری از تجمع مجدد پلاک انجام می‌شود.
مراقبت‌های بعد از جرم‌گیری
برای حفظ نتایج درمان و جلوگیری از حساسیت یا التهاب :
- از مصرف غذاها و نوشیدنی‌های بسیار سرد یا گرم تا ۲۴ ساعت بپرهیزید
- از دهان‌شویه تجویز شده توسط پزشک استفاده کنید
- تا چند روز از مسواک نرم استفاده کنید
- مصرف دخانیات را متوقف یا کاهش دهید
- بهداشت دهان را دقیق‌تر رعایت کنید (مسواک و نخ دندان روزانه)
مزایای جرم‌گیری دندان در کلینیک دندانپزشکی شهرک غرب
کلینیک دندانپزشکی امام علی ابن ابیطالب (ع) با بهره‌گیری از دندان‌پزشکان حرفه‌ای، دستگاه‌های جرم‌گیری پیشرفته اولتراسونیک، فضای کاملاً استریل و محیط آرام و بدون استرس، تجربه‌ای متفاوت از جرم‌گیری را به شما ارائه می‌دهد.
مزایای خدمات ما :
- جرم‌گیری بدون درد با دستگاه‌های مدرن
- بروساژ حرفه‌ای برای زیبایی لبخند
- کنترل حساسیت بعد از درمان
- معاینه تخصصی لثه و ارائه برنامه مراقبتی اختصاصی
- ثبت و پیگیری سوابق بیمار برای مراجعات آینده
سوالات متداول درباره جرم‌گیری دندان
آیا جرم‌گیری باعث لق شدن دندان می‌شود؟
خیر. لق شدن دندان در اثر بیماری لثه و تحلیل استخوان است. جرم‌گیری فقط جرم را حذف می‌کند و مانع پیشرفت بیماری می‌شود.
آیا جرم‌گیری درد دارد؟
در بیشتر موارد خیر. اگر لثه التهاب شدید داشته باشد یا جرم‌گیری عمقی انجام شود، ممکن است از بی‌حسی موضعی استفاده شود.
آیا جرم‌گیری باعث سفید شدن دندان‌ها می‌شود؟
جرم‌گیری باعث حذف لکه‌های سطحی می‌شود و دندان‌ها را روشن‌تر می‌کند، اما سفیدکننده نیست. برای سفید کردن حرفه‌ای، بلیچینگ توصیه می‌شود.
نقش جرم‌گیری در پیشگیری از بیماری‌های لثه
یکی از دلایل اصلی بروز بیماری‌های لثه، باقی ماندن پلاک و جرم روی سطح دندان است. اگر این رسوبات پاک نشوند، به تدریج لثه را تحریک می‌کنند و منجر به التهاب مزمن، خونریزی و حتی تحلیل استخوان اطراف دندان می‌شوند.
فواید جرم‌گیری برای سلامت لثه :
- کاهش التهاب و قرمزی لثه‌ها
- جلوگیری از خونریزی هنگام مسواک زدن
- توقف پیشرفت پریودنتیت
- کمک به چسبیدن مجدد لثه به دندان
- جلوگیری از تحلیل استخوان فک
با انجام جرم‌گیری منظم، می‌توان بسیاری از این مشکلات را در مراحل اولیه کنترل کرد.
آیا کودکان هم نیاز به جرم‌گیری دارند؟
هرچند پلاک و جرم در بزرگسالان شایع‌تر است، اما در برخی کودکان نیز به‌ویژه آن‌هایی که بهداشت دهان ضعیفی دارند، جرم‌گیری می‌تواند مفید باشد. در کودکان :
- با تشکیل جرم نرم‌تر و محدودتر روبه‌رو هستیم
- معمولاً تنها جرم‌گیری سطحی با ابزارهای بسیار ملایم نیاز است
- این کار باید توسط دندان‌پزشک کودکان انجام شود تا آسیب به مینای نابالغ وارد نشود
در کلینیک دندانپزشکی امام علی ابن ابیطالب (ع)، بخش تخصصی دندانپزشکی کودکان با تجهیزات خاص، خدمات جرم‌گیری ملایم و کنترل‌شده را برای کودکان ارائه می‌دهد.
تاثیر ترک سیگار بر کاهش جرم دندان
سیگار کشیدن یکی از عوامل اصلی تشکیل جرم دندان و تغییر رنگ شدید آن است. نیکوتین و قطران موجود در دود سیگار، پلاک باکتریایی را به رسوباتی سخت و تیره تبدیل می‌کنند.
ترک سیگار می‌تواند :
- تشکیل جرم را کاهش دهد
- نتیجه جرم‌گیری را ماندگارتر کند
- رنگ طبیعی دندان‌ها را بهتر حفظ کند
- سلامت لثه‌ها را بهبود بخشد
- بوی دهان را کاهش دهد
آیا همه افراد به جرم‌گیری نیاز دارند؟
در واقع، تقریباً همه افراد در طول زندگی خود به جرم‌گیری دندان نیاز پیدا می‌کنند. اما میزان و دفعات آن به فاکتورهای متعددی بستگی دارد:
افرادی که بیشتر در معرض جرم هستند :
- کسانی که بهداشت دهان و دندان را رعایت نمی‌کنند
- سیگاری‌ها و مصرف‌کنندگان دخانیات
- افرادی که رژیم غذایی پرقند یا نوشیدنی‌های شیرین مصرف می‌کنند
- بیماران دیابتی
- افراد با بزاق غلیظ یا کم‌آب
- کسانی که ارتودنسی ثابت دارند (براکت، سیم، فیکسچر)
این افراد باید نسبت به چکاپ و جرم‌گیری منظم حساس‌تر باشند و حتی در برخی موارد هر ۳ تا ۴ ماه یک‌بار برای پاک‌سازی دقیق مراجعه کنند.
چرا نباید جرم دندان را در خانه برداشت؟
در فضای مجازی و برخی تبلیغات گمراه‌کننده، ابزارهایی به‌عنوان "جرم‌گیر خانگی" معرفی می‌شود که ادعا دارند می‌توان با آن‌ها جرم دندان را در خانه برداشت. این محصولات نه‌تنها بی‌فایده هستند، بلکه می‌توانند آسیب‌های جدی ایجاد کنند :
- آسیب مستقیم به مینای دندان
- تحریک یا بریدگی لثه
- باقی ماندن جرم در نواحی پنهان و ایجاد عفونت
- افزایش احتمال التهاب و خونریزی
هیچ جایگزینی برای جرم‌گیری حرفه‌ای در محیط دندانپزشکی وجود ندارد.
در کلینیک دندانپزشکی امام علی ابن ابیطالب (ع) تمامی جرم‌گیری‌ها توسط دندان‌پزشک آموزش‌دیده یا متخصص بهداشت دهان انجام می‌شود، با ابزارهای استریل و بی‌خطر.
نقش جرم‌گیری در زیبایی لبخند
هرچند هدف اصلی جرم‌گیری، حفظ سلامت دهان است، اما تأثیر قابل‌توجهی هم در زیبایی دندان‌ها دارد :
• دندان‌ها پس از جرم‌گیری، روشن‌تر و تمیزتر دیده می‌شوند
• لکه‌های سطحی ناشی از چای، قهوه، سیگار حذف می‌شوند
• سطح دندان صاف‌تر می‌شود و نور را بهتر منعکس می‌کند
• در صورت ادامه با بروساژ حرفه‌ای، لبخند درخشان‌تر می‌شود
برای کسانی که به دنبال طراحی لبخند طبیعی و بدون درمان زیبایی پرهزینه هستند، جرم‌گیری می‌تواند اولین قدم مؤثر باشد.
مزایای خدمات دندانپزشکی درمانگاه امام علی ابن ابیطالب (ع) :
- درمان عفونت دندان با جدیدترین پروتکل‌ها
- استفاده از تجهیزات تصویربرداری پیشرفته
- مدیریت درد به شیوه مدرن
- رسیدگی سریع در موارد اورژانسی
- محیط آرام و امن برای بیماران با درد شدید
چرا کلینیک دندانپزشکی امام علی ابن ابیطالب (ع) انتخاب درستی برای خدمات دندانپزشکی است؟
کلینیک ما واقع در شهرک غرب تهران، یکی از مراکز تخصصی دندانپزشکی است که خدمات دندانپزشکی را با استانداردهای بین‌المللی ارائه می‌دهد. ویژگی‌های برجسته این مرکز شامل موارد زیر است :
- حضور متخصصین دندان پزشک با تجربه بالا
- بهره‌گیری از تجهیزات دیجیتال پیشرفته، اسکنر داخل دهانی، گاید جراحی
- رعایت دقیق پروتکل‌های ضدعفونی و ایمنی
- دسترسی آسان برای ساکنین غرب تهران
- حضور و همراهی تیمی متشکل از متخصصان مجرب
- ارائه طیف وسیعی از خدمات درمانی
- برخورداری از پرسنل خوب و مجرب
- محیطی آرام و منظم
- دارای تعرفه خیریه
نتیجه‌گیری
جرم‌گیری دندان نه‌تنها آسیبی به مینای دندان وارد نمی‌کند، بلکه یکی از حیاتی‌ترین اقدامات برای پیشگیری از بیماری‌های دهان و لثه است. نگرانی‌های شایعی که درباره این درمان وجود دارد، بیشتر بر پایه اطلاعات نادرست یا تجربه‌های غیرتخصصی است.
اگر در تهران به‌ویژه در محدوده شهرک غرب هستید، کلینیک دندانپزشکی امام علی ابن ابیطالب (ع) با امکانات پیشرفته و تیم متخصص، آماده ارائه خدمات حرفه‌ای جرم‌گیری و مراقبت‌های دوره‌ای برای شما و خانواده‌تان است.
برای ارتباط با ما و رزرو نوبت درمانگاه خیریه امام علی ابن ابیطالب (ع) ، می توانید با شماره 02188362413 تماس حاصل فرمایید.