سایش دندان چیست؟
سایش یا ساییدگی دندان به معنای از بین رفتن بافت دندان به طرقی غیر از پوسیدگی دندان است. سایش دندان یک مشکل بسیار شایع است که تقریباً در غالب مردم رخ می دهد. این مشکل یک روند طبیعی و فیزیولوژیکی است که در طول زندگی اتفاق می‌افتد، اما با افزایش طول عمر افراد و استفاده مداوم از دندان‌ها در طول زندگی، احتمال کاهش سطح و کوتاه شدن دندان‌ها قابل توجه‌تر می‌شود.
علائم سایش دندان کدامند؟
سایش دندان ممکن است در آغاز علائمی نداشته باشد اما کم کم و با افزایش میزان آسیب و تحلیل دندان علائم مشخصی را نشان می‌دهد. شایع‌ترین علائم این عارضه عبارتند از :
شروع یا افزایش حساسیت دندان
زمانی که مینای دندان طی سایش تحلیل می‌رود، عاج دندان که در زیر مینا دندان قرار دارد به محیط دهان باز می‌شود و از آنجا که عاج دندان بر عکس مینا دارای عصب بوده و حساس به درد است، ممکن است حساسیت بیشتری به نوشیدنی و غذای سرد و گرم داشته باشید.
تغییر شکل دندان ها یا صاف شدن سطح جونده دندان ها
با سایش مینای سطح دندان ها، فرم آن ها تغییر کرده و ممکن است دندان ها کوتاه شده یا لبه آن ها نامتقارن شود.
زرد شدن و تغییر رنگ دندان ها
با از بین رفتن مینای دندان در بخش‌های مختلف، عاج دندان که یک لایه حساس و تقریبا زرد رنگ است نمایان می‌شود. علت تغییر رنگ دندان ها در اغلب موارد نمایان شدن این لایه است.
مشکلات عملکردی ناشی از کوتاه‌تر شدن دندان ها
کوتاه شدن دندان‌ها می‌تواند جویدن شما را تحت تاثیر قرار دهد. علاوه بر این، از آنجا که دندان ها نقش مهمی در تکلم دارند، این کوتاهی می‌تواند روی صحبت کردن نیز موثر باشد.
نازک شدن مینای دندان
سایش دندان‌ها معمولاً با تحلیل مینا همراه است. زمانی که این لایه تحلیل برود اینگونه به نظر می‌رسد که دندان سطح دندان شفاف است. در اصطلاح عام به این وضعیت، “شیشه ای شدن دندان” گفته می‌شود. در بستر نیز افرادی دندان قروچه دارند، به وضوح می توان دید که دندان های جلو به این حالت (به اصطلاح شیشه ای) هستند.
علل سایش دندان ها چیست؟
هرچه سن بیشتر می‌شود روند سایش دندان ها نیز ادامه پیدا کرده و بیشتر می‌شود. طی این روند، مینای دندان نازک‌تر شده و عاج دندان بیشتر در معرض دید قرار می‌گیرد و همانطور که گفته شد باعث تغییر رنگ دندان های شما نیز می‌شود. جدای از روند طبیعی سایش دندان ها، عوامل و فاکتور هایی وجود دارد که این روند را سرعت می‌بخشند. برخی از شناخته شده ترین ریسک فاکتور ها یا عوامل مستعد کننده ایجاد سایش دندان در ادامه مورد بررسی قرار گرفته اند.
مصرف مواد غذایی و نوشیدنی های حاوی اسید
مصرف مواد غذایی و نوشیدنی های اسیدی مانند انواع نوشابه ها، نوشیدنی های انرژی‌زا و… می‌تواند سایش دندان را بیشتر کند زیرا با تحلیل رفتن مینای دندان همراه هستند.
دندان براکسیزم یا دندان قروچه
دندان قروچه یک مشکل شایع در بسیاری از افراد جامعه است که به آن براکسیزم نیز گفته می‌شود. دندان قروچه به حالتی اطلاق می‌شود که دندان ها با نیروی زیاد و محکم به هم سابیده می‌شوند. در اغلب موارد، دندان قروچه به شکل غیر ارادی و در هنگام خواب رخ می‌دهد و ممکن است شخص از وجود آن آکاهی نداشته باشد. در حالت کلی دندان قروچه علت اصلی ساییدگی دندان در خواب است.
مصرف برخی از داروها
بسیاری از داروها می‌توانند باعث خشک شدن دهان شوند. بزاق نیز سدی مهم در برابر سایش دندان ها است. بنابراین اگر دهان شما خشک شود و با خشکی دهان روبرو شوید، دندان‌ها با سرعت بیشتری آسیب و سایش می‌شوند.
استرس و اضطراب
برخی از افراد حین تجربه یا تحمل استرس، دندان‌های خود را محکم به هم می‌سابند و یا اینکه عادت دارند ناخن یا پوست خودشان را بجوند. این موضوع باعث افزایش روند سایش دندان ها می‌شود.
بیش از حد مسواک زدن
مسواک زدن مهم ترین فاکتور در حفظ و ارتقای بهداشت دهان و دندان است. با این حال اگر مسواک زدن بیش از حد انجام شود یعنی زمان و تعداد دفعات مسواک زدن استاندارد نباشد و یا اگر حین مسواک زدن فشار زیادی به دندان ها وارد کنیم به افزایش سایش دندان ها کمک میکنیم.
انواع حالات مختلف سایش دندان ها به چه صورت است؟
به طور کلی می‌توان سایش دندان را در ۴ شکل مختلف دسته بندی کرد. ۴ شکل سایش دندان عبارتند از:
ابفرکشن Abfraction
ابفرشکن به حالتی از سایش دندان گفته می‌شود که در آن سطح دندانی در محل تلاقی دندان با لثه دچار آسیب می‌شود. آسیب وارد شده معمولا وِج مانند یا V شکل است. این آسیب هیچ ارتباطی با پوسیدگی، پلاک دندانی یا باکتری ندارد و جزئی از فرآیند سایش دندان است.
علت اصلی بوجود آمدن این نوع از سایش، یا فشار دادن دندان ها بر روی هم در اثر استرس در طول روز است که به آن clenching گفته می‌شود و یا ساییدن دندان‌ها بر یکدیگر در طی شب که براکسیزم bruxism نامیده می‌شود.
ابرژن Abrasion
این نوع سایش معمولا به دو علت بر روی دندان‌ها ایجاد می‌شود. یکی از این علل که بسیار هم شایع است، مسواک زدن ناصحیح است. در این شکل از سایش، مینای دندان در ناحیه اتصال به لثه دچار سایش شده و از بین می‌رود.
علت دیگر، استفاده از دندان به عنوان ابزاری برای انجام کارهای مختلف است، به عنوان مثال جویدن ناخن، شکستن تخمه و یا باز کردن در بطری! تماس مداوم یک وسیله یا شیء با دندان نیز سبب ایجاد ابرژن بر روی دندان‌ها می‌شود. گاها تماس طولانی‌مدت دستگاه‌های ارتودنسی، پروتز‌های پارسیل متحرک و برخی اشیاء دیگر مانند قلم با دندان، می‌تواند باعث ابرژن شود.
اروژن Erosion
اروژن زمانی رخ می‌دهد که سطح دندان با مواد شیمیایی در تماس باشد. رایج ترین مواد شیمیایی که با تماس خود به دندان باعث فرسایش آن می‌شوند نوشیدنی‌ها و مواد غذایی با PH پایین هستند. مشکلات گوارشی نظیر رفلاکس اسید از معده به مری نیز از جمله علل اروژن هستند.
گاهی عاداتی مانند خوردن خوراکی‌های اسیدی مانند لیموترش و لواشک و… در زمان طولانی نیز سبب ایجاد اروژن بر روی دندان‌ها می‌شوند. در این نوع سایش سطوحی از دندان‌ها که در تماس با مواد اسیدی هستند و یا سطح جونده دندان‌ها دچار تحلیل مینا و سایش می‌شوند.
اتریشن Attrition
اتریشن ناشی از تماس دندان با دندان است. در این نوع سایش، سطحی از دندان که وظیفه جویدن غذا را برعهده دارد دچار سایش می‌شود و این سایش به شکل فرورفتگی هایی بر روی سطح جونده دندان ها دیده می‌شوند. علت اصلی بوجود آمدن اتریشن براکسیزم یا دندان قروچه است.
سایش دندان ها چه مشکلاتی برای ما ایجاد می‌کند؟
دندان هایی که دچار سایش می‌شوند می‌توانند باعث ایجاد مشکلات زیبایی و همچنین مشکلات جدی برای سلامت دهان و دندان شوند که نیاز به درمان حرفه‌ای دندانپزشکی دارند. موارد زیر مشکلاتی است که معمولاً همراه با سایش دندان‌ها دیده می‌شوند :
• در صورتی که مینای دندان از بین برود و عاج نمایان شود، حساسیت دندان به گرما و سرما بیشتر می‌شود
• زردی ناشی از ساییدگی دندان یا ایجاد فاصله بین دندان‌ها می‌تواند زیبایی ظاهری را تحت تاثیر قرار دهد
• عملکرد دندان‌ها مختل می‌شود
• شفاف و شیشه‌ای شدن دندان‌ها
• سردرد
• درد فک
• ایجاد فاصله بین دندان‌ها
• لق شدن دندان‌ها
• تحلیل بافت استخوان فک
راه برای توقف سایش دندان ها
• نوشیدنی‌های گازدار را با نی مصرف کنید.
• بلافاصله پس از مصرف نوشیدنی های اسیدی مسواک نزنید؛ چرا که با تماس اسید، مینای دندان نرم می‌شود. حداقل 45 دقیقه فاصله زمانی بین تماس اسید با دندان و مسواک زدن لازم بوده؛ تا مینا دوباره توسط بزاق محکم شود.
• از مسواک نرم و خمیر دندان حاوی فلوراید استفاده کنید.
• بیش از یک لیوان نوشیدنی اسیدی در طول روز مصرف نکنید.
• پس از هر بار مصرف مواد غذایی اسیدی، دهان خود را به مدت 10 ثانیه با آب شستشو دهید.
• آدامس بدون قند بجوید تا ترشح بزاق در دهان تحریک شود.
• چنانچه از خشکی دهان رنج می‌برید، حتما به پزشک مراجعه کرده و آن را برطرف کنید.
درمان سایش دندان ها چگونه است؟
تشخیص نوع سایش دندان مهم است، چون درمان به منشاء ساییدگی بستگی دارد. در اغلب موارد، اولین کاری که باید انجام دهید این است که علت ساییدگی دندان یا محرک های بروز آن را از بین ببرید. در ابتدا مهمترین راهکار، مشورت با یک متخصص می‌باشد و انجام درمان های خودسرانه منجر به بروز مشکلات جدی می‌شود.
ما در درمانگاه خیریه امام علی ابن ابیطالب (ع) با وجود دندانپزشکان متخصص ، بهترین راه درمان را به شما توصیه میکنیم.
برای درمان سایش دندان ها روش‌های مختلفی وجود دارد ولی در مرحله اول باید ارزیابی کامل دندان ها توسط دندانپزشک یا متخصص ترمیمی و زیبایی دندان به منظور تشخیص علت سایش صورت گیرد. سپس بر آن اساس درمان مناسب انتخاب می‌گردد. برای مثال اگر دندان قروچه باعث سایش دندان های شما شده باشد، دندانپزشک متخصص ما آسیب های وارد شده به دندان ها را بررسی کرده و سپس روش های کاهش یا درمان کامل دندان قروچه را به شما پیشنهاد خواهد داد.
رایج‌ترین روش‌های ترمیم سایش دندان ها
بعد از آشنایی با علت شیشه‌ای شدن دندان‌ها، اکنون بر روی روش‌های درمان آن تمرکز میکنیم. در این بخش درباره درمان سایش دندان توضیحاتی ارائه شده است. دقت کنید که درمان ساییدگی دندان‌ها تنها توسط دندانپزشک امکان‌پذیر است و روش خانگی برای بهبود این موضوع وجود ندارد. لذا اگر دچار تحلیل مینای دندان هستید تنها با یک دندانپزشک صحبت کنید.
باندینگ دندان Dental bonding
در صورت وجود سایش مینایی به میزان جزئی تا متوسط، می‌توان از روش های باندینگ دندان جهت درمان آن استفاده کرد. باندینگ دندان شامل روش هایی است که طی آن یک ماده کامپوزیتی همرنگ دندان روی سطح دندان هایی که دچار سایش شده‌اند اعمال می‌شود تا ظاهر طبیعی‌تری به خود بگیرند.
ترمیم های کامپوزیتی و کامپوزیت ونیر ها جزو این روش های درمانی هستند که دندانپزشکان متخصص ما برای شما انجام میدهند. علاوه بر انجام اصلاح طرح لبخند، باندینگ دندان همچنین ممکن است حساسیت دندان را کاهش داده و مشکلات مربوط به نامتقارن بودن لبخند را نیز برطرف کند.
لمینت دندان Dental laminate
لمینت ها لایه های نازکی از جنس پرسلن هستند که برای بهبود رنگ، شکل و اندازه دندان‌ها به آن‌ها متصل می‌شوند. لمینت‌ها همچنین می‌توانند با باند شدن به سطح دندان‌ها، حساسیت آن‌ها را کاهش داده تا در معرض آسیب و تغییر رنگ کمتری قرار بگیرند.
روکش دندان Dental crown
چنانچه دندان بیش از حد آسیب دیده یا دچار سایش شده باشد، ممکن است از روکش های دندانی جهت بازسازی دندان ها استفاده شود.
روکش دندان انواع مختلفی دارند که دندانپزشک بر اساس نوع و موقعیت دندان و همچنین میزان و شدت سایش دندان ها، یکی از این انواع را جهت درمان انتخاب می‌کند.
با این روش ها از پوسیدگی و سایش بیش از حد دندان ها پیشگیری کنید
مانند هر بیماری و مساله بهداشتی دیگری، در خصوص سایش دندان ها نیز پیشگیری بهتر از درمان است. تنها پیروی از چند قانون ساده، باعث می‌شود دندان های شما در طول عمرتان محکم و قوی باقی بمانند. برای این منظور می‌توانید چند راه حل پیشگیرانه زیر را در نظر داشته باشید :
• مشکلات گوارشی مانند بازگشت اسید به مری و دهان را مدیریت کنید و برای این منظور از متخصص داخلی و گوارش کمک بگیرید.
• از جویدن ناخن و قلم و استفاده از دندان خود برای بریدن چسپ و سایر موارد دیگر خودداری کنید.
• چنانچه فکر می‌کنید که دندان قروچه دارید حتما به دندانپزشک مراجعه کنید.
• برای نظارت و مشاوره مرتباً به دندانپزشک خود مراجعه کنید. دندانپزشک به طور مرتب حین چکاپ میزان سایش دندان‌های شما را بررسی و نظارت می‌کند.
منبع :
www.facesandsmilesdental.co.uk
pocketdentistry.com
www.artmandarman.com
baranadental.com
drshirazidentist.ir