دندان شیری؛ چه زمانی باید بیفتد و چه زمانی مداخله لازم است؟

دندان شیری؛ چه زمانی باید بیفتد و چه زمانی مداخله لازم است؟
 

دندان‌های شیری بخش مهمی از رشد طبیعی کودک هستند. اگرچه موقتی‌اند، اما نقش بسیار مهمی در سلامت، تغذیه، تکلم و نظم دندان‌های دائمی ایفا می‌کنند. در بسیاری از خانواده‌ها، نگرانی‌هایی درباره زمان افتادن دندان شیری، تأخیر یا زودافتادن آن، و لزوم مداخلات دندان‌پزشکی وجود دارد.
در این مقاله با نگاهی علمی و دقیق به بررسی زمان‌بندی افتادن دندان‌های شیری، موارد طبیعی و غیرطبیعی، و راهکارهای لازم در صورت بروز مشکل می‌پردازیم.

دندان شیری چیست و چه نقشی دارد؟
کودکان در حدود ۶ ماهگی شروع به دندان‌ درآوردن می‌کنند. در مجموع، ۲۰ دندان شیری در دو فک کودک رشد می‌کند که معمولاً تا سن ۲٫۵ تا ۳ سالگی کامل می‌شود.
نقش‌های اصلی دندان شیری :

• کمک به تغذیه صحیح کودک
• شکل‌گیری صحیح تلفظ کلمات و گفتار
• حفظ فضا برای رشد صحیح دندان‌های دائمی
• حمایت از رشد طبیعی استخوان فک

دندان‌های شیری سالم، پایه‌گذار سلامت دهان در تمام عمر هستند.

چه زمانی افتادن دندان شیری طبیعی نیست؟
در برخی موارد، دندان‌های شیری زودتر از موعد می‌افتند یا به تاخیر می‌افتند. این اتفاق می‌تواند باعث مشکلاتی در نظم دندان‌های دائمی، رشد فک یا حتی ایجاد اختلال در گفتار شود.
افتادن زودهنگام دندان شیری :
علل شایع : 

• ضربه یا سقوط
• پوسیدگی شدید
• بیماری‌های لثه کودکان
• نقص‌های ژنتیکی یا مادرزادی

پیامدها :

• بسته شدن زودهنگام فضای رشد دندان دائمی
• جابه‌جایی دندان‌های مجاور
• بی‌نظمی در رویش دندان دائمی

دیر افتادن دندان شیری :
اگر تا سن ۸ یا ۹ سالگی هنوز دندان‌های پیشین نیفتاده باشند، یا تا ۱۲ سالگی هنوز دندان آسیاب شیری در دهان باقی مانده باشد، احتمال اختلال در رشد دندان‌های دائمی وجود دارد.
 

علل شایع :

• نبود دندان دائمی در زیر دندان شیری
• چسبندگی ریشه به استخوان فک
• مشکلات هورمونی
• فک کوچک یا شلوغی بیش از حد دندان‌ها

در این شرایط مراجعه به دندان‌پزشک الزامی است تا با تصویربرداری و ارزیابی تخصصی، وضعیت بررسی شود.

چه زمانی باید برای دندان شیری به دندان‌پزشک مراجعه کرد؟

• اگر دندان شیری زودتر از سن ۵ سالگی بیفتد
• اگر کودک تا ۸ سالگی هیچ دندان شیری از دست نداده باشد
• اگر دندان دائمی در حال رویش باشد ولی دندان شیری هنوز نیفتاده باشد (دو ردیفه شدن دندان‌ها)
• اگر دندان شیری پوسیده، سیاه، دردناک یا متورم باشد
• اگر دندان شیری لق شده ولی بیش از ۳ ماه در دهان باقی بماند
• یا در صورت هرگونه نگرانی ظاهری یا عملکردی (مثل مشکل در جویدن یا تلفظ)

در کلینیک دندانپزشکی امام علی ابن ابیطالب ^(ع) با معاینه دقیق، تصویربرداری و مشاوره تخصصی دندان‌پزشک کودک، می‌توان به‌موقع درباره حفظ یا کشیدن دندان شیری تصمیم‌گیری کرد.

مداخلات دندان‌پزشکی برای دندان‌های شیری
در بسیاری از موارد، دندان‌های شیری به‌صورت طبیعی و در زمان مناسب خود می‌افتند. اما گاهی نیاز است که دندان‌پزشک بنا بر تشخیص تخصصی، برای کشیدن زودتر یا حفظ دندان شیری اقدام کند. اگر دندان دچار پوسیدگی شدید باشد و ترمیم آن امکان‌پذیر نباشد، یا اگر دندان دائمی در حال رویش است اما دندان شیری همچنان در جای خود باقی مانده، باید مداخله دندان‌پزشکی انجام شود.
در صورتی که دندان شیری زودتر از موعد طبیعی بیفتد، احتمال بسته شدن فضای خالی توسط دندان‌های مجاور وجود دارد. این موضوع باعث می‌شود که دندان دائمی نتواند در جای صحیح خود رشد کند و در آینده نیاز به درمان‌های ارتودنسی ایجاد شود. در چنین مواردی، دندان‌پزشک از وسیله‌ای به نام "فضا نگهدار" استفاده می‌کند. این ابزار به‌صورت اختصاصی برای هر کودک ساخته می‌شود و به حفظ فضای دندان دائمی کمک می‌کند.
در کلینیک تخصصی دندانپزشکی امام علی ابن ابیطالب ^(ع) ، این ابزار با دقت کامل و متناسب با فک و وضعیت دندان کودک طراحی می‌شود تا از بروز مشکلات احتمالی در رشد دندان‌های دائمی پیشگیری شود.

تفاوت افتادن طبیعی دندان شیری با افتادن غیرطبیعی
افتادن طبیعی دندان شیری در بازه زمانی شش تا دوازده سالگی اتفاق می‌افتد و معمولاً بدون درد و مشکل خاصی است. این فرآیند زمانی رخ می‌دهد که دندان دائمی زیرین آماده رویش باشد و با فشار به ریشه دندان شیری، آن را به مرور لق کرده و جایگزینش شود.
اما در شرایطی که دندان به دلیل ضربه، پوسیدگی شدید یا عفونت لثه از بین برود، این اتفاق را افتادن غیرطبیعی می‌نامند. در این موارد معمولاً درد، تورم یا التهاب وجود دارد و جایگزینی مناسب برای دندان شیری در زمان مناسب انجام نمی‌شود. این وضعیت می‌تواند رشد صحیح دندان دائمی را مختل کرده و به نیاز به درمان‌های تخصصی در آینده منجر شود.

پاسخ به سوالات رایج والدین درباره دندان‌های شیری
یکی از سوالات رایج این است که اگر دندان دائمی در حال رویش باشد اما دندان شیری هنوز نیفتاده باشد، چه باید کرد؟ در این حالت مراجعه فوری به دندان‌پزشک توصیه می‌شود. در بیشتر موارد، نیاز به کشیدن دندان شیری وجود دارد تا دندان دائمی بتواند در موقعیت صحیح خود رشد کند.
سوال دیگر این است که آیا دندان شیری پوسیده هم باید ترمیم شود؟ پاسخ مثبت است. دندان‌های شیری باید تا زمان افتادن طبیعی سالم باقی بمانند، زیرا پوسیدگی می‌تواند باعث عفونت، درد، آسیب به لثه و اختلال در رشد دندان دائمی شود.
در مواردی که دندان شیری زودتر از موعد افتاده ولی دندان دائمی هنوز رویش پیدا نکرده، باید با تصویربرداری وضعیت بررسی شود. در صورت وجود دندان دائمی زیرین، از وسیله‌ای مانند فضا نگهدار استفاده می‌شود تا فضا باز بماند تا زمانی که دندان جدید رشد کند.
و در نهایت، اگر دندان شیری دیرتر از حد معمول می‌افتد، این موضوع لزوماً نگران‌کننده نیست، اما نیاز به بررسی تخصصی دارد تا از وجود دندان دائمی زیرین اطمینان حاصل شود.

تأثیر دندان‌های شیری بر رشد گفتار و زبان کودک
دندان‌های شیری علاوه بر نقش حیاتی در جویدن غذا، نقش بسیار مهمی در تکامل گفتار و تلفظ صحیح دارند. حروفی مانند "س"، "ش"، "چ"، "ت" و "ز" نیاز به تماس دقیق زبان با دندان‌ها دارند. در صورتی که دندان‌های شیری زود از دست بروند یا جایگزینی مناسب نداشته باشند، کودک ممکن است دچار لکنت، تلفظ ناصحیح یا تأخیر در یادگیری زبان شود.
بسیاری از اختلالات گفتاری در سنین پایین ریشه در مشکلات دندانی دارند.  

نقش دندان‌های شیری در تغذیه سالم کودک
دندان‌های شیری سالم به کودک کمک می‌کنند تا بتواند طیف وسیعی از مواد غذایی را بجود و هضم کند. جویدن مؤثر، مرحله ابتدایی گوارش است که اگر به درستی انجام نشود، کودک دچار مشکلاتی مانند سوء تغذیه، اختلالات معده، یا کمبود ویتامین خواهد شد.
کودکانی که دندان‌های پوسیده یا دردناک دارند معمولاً از خوردن غذاهای سفت مثل میوه‌ها و سبزیجات اجتناب می‌کنند و بیشتر به غذاهای نرم و پرقند رو می‌آورند. این چرخه معیوب باعث افزایش پوسیدگی و کاهش کیفیت رژیم غذایی می‌شود.
در کلینیک دندانپزشکی امام علی ابن ابیطالب ^(ع)، توصیه‌های تغذیه‌ای خاص برای حفظ سلامت دندان‌های شیری ارائه می‌شود و والدین با روش‌هایی آشنا می‌شوند که چگونه تغذیه‌ای سالم و متعادل برای کودک خود فراهم کنند.

نقش والدین در سلامت دندان‌های شیری
موفقیت در حفظ دندان‌های شیری در گرو همکاری والدین است. آموزش و پایش مداوم بهداشت دهان در کودکان، از وظایف اساسی والدین است. کودک تا حدود ۷ یا ۸ سالگی توانایی کامل برای مسواک زدن صحیح ندارد و باید توسط والدین کنترل شود.
والدین باید بدانند که اولین و مؤثرترین آموزش‌دهنده در سلامت دهان کودک، خود آن‌ها هستند. ایجاد عادت مسواک زدن منظم، محدود کردن مصرف شیرینی و نوشیدنی‌های قندی، یادآوری مراجعه به دندان‌پزشک، و تشویق کودک به مراقبت از دندان‌هایش، همه از وظایف کلیدی والدین محسوب می‌شوند.

خطرات نادیده گرفتن مشکلات دندان‌های شیری
برخی والدین به اشتباه فکر می‌کنند که چون دندان‌های شیری دائمی نیستند، نیازی به درمان یا مراقبت خاصی ندارند. این باور نادرست می‌تواند عوارض جدی در آینده ایجاد کند. از جمله این عوارض می‌توان به موارد زیر اشاره کرد :

• جابه‌جایی دندان‌های دائمی و نیاز به ارتودنسی
• مشکلات جویدن و هضم غذا
• مشکلات گفتاری و روانی
• ایجاد الگوهای غلط بهداشتی که تا بزرگسالی ادامه می‌یابد
• افزایش احتمال پوسیدگی دندان‌های دائمی در آینده

در نتیجه، بی‌توجهی به دندان‌های شیری به‌هیچ‌وجه قابل توجیه نیست. مراقبت اصولی از این دندان‌ها، پایه‌گذار لبخند سالم فرد در تمام عمر خواهد بود.

چرا کلینیک دندانپزشکی امام علی ابن ابیطالب ^(ع) انتخاب درستی برای خدمات دندان‌پزشکی است؟
کلینیک ما واقع در شهرک غرب تهران، یکی از مراکز تخصصی دندان‌پزشکی است که خدمات دندان‌پزشکی را با استانداردهای بین‌المللی ارائه می‌دهد. ویژگی‌های برجسته این مرکز شامل موارد زیر است :

• حضور متخصصین دندان پزشک با تجربه بالا
• بهره‌گیری از تجهیزات دیجیتال پیشرفته، اسکنر داخل دهانی، گاید جراحی
• رعایت دقیق پروتکل‌های ضدعفونی و ایمنی
• دسترسی آسان برای ساکنین غرب تهران
• حضور و همراهی تیمی متشکل از متخصصان مجرب 
• ارائه طیف وسیعی از خدمات درمانی 
• برخورداری از پرسنل خوب و مجرب 
• محیطی آرام و منظم 
• دارای تعرفه خیریه

نتیجه‌گیری
دندان‌های شیری تنها نقش موقت ندارند، بلکه پایه‌گذار سلامت دهان و فک در تمام دوران زندگی کودک هستند. افتادن آن‌ها باید در زمان درست و به‌صورت طبیعی انجام شود. در صورتی که نشانه‌هایی از تأخیر یا افتادن زودتر از موعد مشاهده شد، مراجعه به دندان‌پزشک ضروری است.
در کلینیک دندانپزشکی امام علی ابن ابیطالب ^(ع) در شهرک غرب، با همراهی تیم دندان‌پزشکی  می‌توانید با خیال راحت مراقبت از دندان‌های فرزندتان را به متخصصان بسپارید. تشخیص زودهنگام، مداخله به‌موقع و آموزش درست، تضمین‌کننده لبخندی سالم و زیبا در آینده خواهد بود.
برای ارتباط با ما و رزرو نوبت درمانگاه خیریه امام علی ابن ابیطالب ^(ع) ، می توانید با شماره 02188362413 تماس حاصل فرمایید.