عصب‌کشی دندان؛ چه زمانی ضروری است و چگونه انجام می‌شود؟
عصب‌کشی دندان، یکی از رایج‌ترین و در عین حال تخصصی‌ترین درمان‌های دندانپزشکی است که هدف آن حفظ دندان آسیب‌دیده و جلوگیری از کشیدن آن است. برخلاف تصور بسیاری از افراد، عصب‌کشی یک درمان دردناک نیست، بلکه راه‌حلی مؤثر برای از بین بردن درد شدید ناشی از التهاب یا عفونت ریشه دندان است.
در این مقاله، با بررسی دقیق نشانه‌های نیاز به عصب‌کشی، مراحل انجام آن، تفاوت آن با سایر درمان‌ها، مراقبت‌های بعد از آن و خدمات تخصصی کلینیک دندانپزشکی امام علی ابن ابیطالب (ع) در شهرک غرب تهران همراه شما هستیم.
عصب‌کشی چیست؟
عصب‌کشی یا درمان ریشه (Root Canal Therapy) فرایندی است که طی آن پالپ دندان (بافت زنده داخل دندان شامل عصب و رگ‌های خونی) که دچار التهاب یا عفونت شده، تخلیه و پاک‌سازی می‌شود. سپس کانال‌های دندان به‌دقت ضدعفونی، پر و مهر و موم می‌شوند تا دندان حفظ شده و از گسترش عفونت جلوگیری شود.
چه زمانی عصب‌کشی ضروری است؟
عصب‌کشی زمانی توصیه می‌شود که پالپ دندان به‌شدت آسیب دیده باشد و دیگر امکان درمان سطحی مانند پر کردن وجود نداشته باشد. علائم شایع نیاز به عصب‌کشی عبارتند از :
1. درد شدید و مداوم دندان
دردی که خود‌به‌خود شروع می‌شود یا هنگام جویدن و تماس با غذا تشدید می‌یابد، نشانه‌ی التهاب عصب است.
2. حساسیت شدید به سرما و گرما
اگر دندان در برابر گرما یا سرما به‌شدت واکنش نشان می‌دهد و این درد بیش از چند ثانیه ادامه دارد، احتمال نیاز به عصب‌کشی وجود دارد.
3. تغییر رنگ دندان
تیره‌شدن یا خاکستری شدن یک دندان، می‌تواند نشانه مرگ عصب آن باشد.
4. تورم و آبسه
تورم لثه، ایجاد کیست چرکی (آبسه) یا خروج ترشحات از لثه معمولاً نشان‌دهنده عفونت ریشه دندان است.
5. شکستگی یا ترک عمیق
در مواردی که ترک یا شکستگی دندان به پالپ رسیده باشد، بدون عصب‌کشی نمی‌توان دندان را حفظ کرد.
مراحل عصب‌کشی چگونه انجام می‌شود؟
در کلینیک خیریه دندانپزشکی امام علی ابن ابیطالب (ع)، عصب‌کشی توسط دندان‌پزشکان یا متخصصان درمان ریشه (اندودنتیست) و با استفاده از تجهیزات دقیق انجام می‌شود. مراحل به‌طور کلی شامل موارد زیر است :
1. تصویربرداری (رادیوگرافی)
برای بررسی وضعیت ریشه، طول کانال و شدت آسیب، از عکس‌برداری دقیق دیجیتال استفاده می‌شود.
2. بی‌حسی کامل
دندان و نواحی اطراف آن کاملاً بی‌حس می‌شوند تا بیمار هیچ دردی حس نکند.
3. ایجاد دسترسی به پالپ
با استفاده از ابزار مخصوص، دسترسی به کانال‌های ریشه دندان ایجاد می‌شود.
4. تخلیه پالپ آسیب‌دیده
بافت مرده یا عفونی داخل دندان با دقت خارج می‌شود.
5. ضدعفونی کانال‌ها
با استفاده از مواد شست‌وشو و فایل‌های دستی یا چرخشی، کانال‌ها پاک‌سازی و عاری از باکتری می‌شوند.
6. پرکردن و مهر و موم
کانال‌ها با مواد مخصوص (مانند گوتاپرکا) پر می‌شوند تا از نفوذ مجدد باکتری جلوگیری شود.
7. ترمیم نهایی
در برخی موارد، دندان نیاز به روکش (Crown) دارد تا مقاومت و زیبایی آن بازگردانده شود.
آیا عصب‌کشی درد دارد؟
با تکنولوژی‌های جدید و مواد بی‌حسی قوی، عصب‌کشی تقریباً بدون درد انجام می‌شود. در واقع، هدف این درمان، از بین بردن درد موجود است، نه ایجاد درد جدید. پس از پایان درمان، ممکن است تا چند روز حساسیت یا درد خفیفی باقی بماند که طبیعی است و با داروهای ساده قابل کنترل است.
مراقبت‌های بعد از عصب‌کشی
برای اطمینان از موفقیت درمان و جلوگیری از عفونت مجدد، رعایت نکات زیر ضروری است :
- از جویدن غذا با دندان درمان‌شده تا زمان ترمیم نهایی خودداری کنید
- مسواک زدن منظم و استفاده از نخ دندان فراموش نشود
- در صورت تجویز آنتی‌بیوتیک یا دارو، دوره کامل مصرف رعایت شود
- در صورت احساس درد شدید، تورم یا تب، بلافاصله به دندان‌پزشک مراجعه کنید
- برای ترمیم نهایی، به‌خصوص روکش، در زمان تعیین‌شده مراجعه شود
موفقیت و طول عمر دندان عصب‌کشی شده
اگر درمان ریشه با دقت انجام شود و بیمار بهداشت دهان را رعایت کند، دندان عصب‌کشی‌شده می‌تواند تا سال‌ها و حتی تا پایان عمر حفظ شود. با این حال، چون دندان درمان‌شده دیگر عصب ندارد و شکننده‌تر است، معمولاً نیاز به تقویت با روکش دارد.
چرا عصب‌کشی را به تأخیر نیندازیم؟
به‌تعویق انداختن درمان ریشه می‌تواند منجر به :
- گسترش عفونت به بافت‌های اطراف و استخوان فک
- تشکیل آبسه یا کیست
- لزوم کشیدن دندان
- تأثیر منفی بر سلامت سایر دندان‌ها و بدن
عصب‌کشی مجدد (Re-treatment)؛ وقتی درمان قبلی موفق نبود
در برخی موارد، با وجود عصب‌کشی قبلی، بیمار دوباره دچار درد، تورم یا آبسه می‌شود. این وضعیت می‌تواند به دلایل زیر رخ دهد :
- پاک‌سازی ناقص کانال‌ها در درمان اولیه
- وجود کانال‌های جانبی یا ریشه‌های فرعی که در درمان اولیه کشف نشده‌اند
- استفاده از مواد نامناسب یا نشت از پرکردگی
- ترمیم‌های ضعیف پس از درمان ریشه
- شکستگی پنهان در دندان
در چنین شرایطی، عصب‌کشی مجدد یا درمان مجدد ریشه توصیه می‌شود. در کلینیک دندانپزشکی امام علی ابن ابیطالب (ع)، این درمان توسط متخصص اندودنتیست انجام می‌شود تا حداکثر دقت حاصل شود.
تفاوت بین عصب‌کشی و کشیدن دندان
بسیاری از بیماران این سوال را دارند که "آیا بهتر نیست دندان را بکشیم و خلاص شویم؟"
در پاسخ باید گفت :
- هدف عصب‌کشی، حفظ دندان طبیعی شماست.
- کشیدن دندان ممکن است سریع‌تر به نظر برسد، اما با خود هزینه‌های بالای جایگزینی (ایمپلنت یا بریج) و مشکلات در جویدن و زیبایی به همراه دارد.
- هیچ جایگزینی نمی‌تواند دندان طبیعی را کاملاً تکرار کند.
در کلینیک دندانپزشکی امام علی ابن ابیطالب (ع)، اولویت همیشه با حفظ دندان است. کشیدن تنها زمانی انجام می‌شود که دندان کاملاً غیرقابل‌ترمیم باشد.
روکش بعد از عصب‌کشی؛ ضروری یا اختیاری؟
دندان پس از عصب‌کشی دیگر زنده نیست و به‌مرور زمان مقداری از استحکام خود را از دست می‌دهد. به همین دلیل، در بسیاری از موارد، به‌خصوص دندان‌های عقبی (آسیاب‌ها)، استفاده از روکش سرامیکی یا زیرکونیا برای تقویت ساختار و جلوگیری از شکستگی توصیه می‌شود.
مزایای روکش بعد از عصب‌کشی
- افزایش طول عمر دندان
- جلوگیری از شکستگی حین جویدن
- بهبود ظاهر و رنگ دندان
- محافظت در برابر نفوذ مجدد باکتری
نکات تغذیه‌ای بعد از عصب‌کشی
تا زمانی که دندان به‌طور کامل ترمیم نشده، رعایت نکات زیر الزامی است :
- از خوردن خوراکی‌های سفت مثل آجیل، یخ یا آبنبات پرهیز کنید
- جویدن غذا را روی سمت سالم انجام دهید
- مصرف نوشیدنی‌های بسیار داغ یا سرد را محدود کنید
- از نوشیدنی‌های شیرین یا اسیدی در طول دوران بهبودی اجتناب کنید
پس از روکش یا ترمیم نهایی، دندان می‌تواند مانند یک دندان سالم در عملکرد طبیعی قرار گیرد.
سؤالات متداول
آیا درمان ریشه باعث ضعیف شدن دندان می‌شود؟
خود درمان باعث ضعف دندان نمی‌شود، بلکه حذف پالپ (عصب) و فقدان تغذیه داخلی دندان، آن را کمی شکننده‌تر می‌کند. این ضعف با ترمیم درست یا روکش قابل جبران است.
آیا امکان شکست در عصب‌کشی وجود دارد؟
بله. اما اگر درمان توسط متخصص، با تجهیزات مناسب و پیگیری درست انجام شود، میزان موفقیت بالای ۹۰٪ است.
بعد از عصب‌کشی درد دارم، طبیعی است؟
درد یا حساسیت خفیف تا چند روز طبیعی است. درد شدید یا تورم طولانی‌مدت نیاز به پیگیری دارد.
دندانی که مرده است، چرا هنوز درد می‌گیرد؟
گاهی بافت‌های اطراف ریشه ملتهب یا عفونی‌اند. همچنین ممکن است دندان ترک خورده باشد یا کانالی جا مانده باشد. باید مجدد ارزیابی شود.
درمان عصب‌کشی در کودکان (پالپوتومی و پالپکتومی)
برای دندان‌های شیری که پوسیدگی به پالپ رسیده، بسته به شدت آسیب، دو نوع درمان داریم :
- پالپوتومی : فقط بخش تاجی پالپ برداشته می‌شه و ریشه سالم باقی می‌مونه
- پالپکتومی : اگر پالپ ریشه هم درگیر شده باشه، تمام پالپ تخلیه می‌شه
در کلینیک دندانپزشکی امام علی ابن ابیطالب (ع) درمان ریشه دندان‌های شیری با حفظ حداکثری ساختار دندان انجام می‌شه تا فضای لازم برای رشد دندان دائمی حفظ بشه.
عصب‌کشی با میکروسکوپ؛ دقتی بی‌نظیر برای درمان‌های پیچیده
در مواردی که کانال‌های دندان پیچیده، انحنادار یا بسیار باریک باشند، یا درمان اولیه شکست خورده باشد، استفاده از میکروسکوپ دندانپزشکی باعث افزایش دقت می‌شود و نرخ موفقیت رو بالا می‌برد.
فرق بین عصب‌کشی دندان جلو و دندان عقب
- دندان‌های جلو (قدامی) : معمولاً یک ریشه و کانال دارن → عصب‌کشی راحت‌تر
- دندان‌های آسیاب کوچک و بزرگ (خلفی) : ۲ تا ۴ کانال و گاهی ریشه‌های منحنی دارن → عصب‌کشی پیچیده‌تر
بنابراین زمان درمان و تجهیزات موردنیاز بسته به نوع دندان متفاوته. این موضوع در قیمت درمان هم مؤثر است.
آیا دندان عصب‌کشی‌شده ممکنه عفونت کنه؟
بله، در موارد زیر ممکنه :
- درمان ناقص یا غیرحرفه‌ای
- نشت از ترمیم یا روکش
- ضربه‌ی شدید به دندان
- بیماری سیستمیک یا ضعف ایمنی
در صورت بروز درد یا تورم مجدد، پیگیری فوری در کلینیک ضروری است.
چرا کلینیک دندانپزشکی امام علی ابن ابیطالب (ع) انتخاب درستی برای خدمات دندانپزشکی است؟
کلینیک خیریه امام علی ابن ابیطالب (ع) واقع در شهرک غرب تهران، یکی از مراکز تخصصی دندانپزشکی است که خدمات دندانپزشکی را با استانداردهای روز ارائه می‌دهد. ویژگی‌های برجسته این مرکز شامل موارد زیر است :
- حضور متخصصین دندان پزشک با تجربه بالا
- بهره‌گیری از تجهیزات دیجیتال پیشرفته، اسکنر داخل دهانی، گاید جراحی
- رعایت دقیق پروتکل‌های ضدعفونی و ایمنی
- دسترسی آسان برای ساکنین غرب تهران
- حضور و همراهی تیمی متشکل از متخصصان مجرب
- ارائه طیف وسیعی از خدمات درمانی
- برخورداری از پرسنل خوب و مجرب
- محیطی آرام و منظم
- دارای تعرفه خیریه
نتیجه‌گیری
عصب‌کشی دندان راه‌حلی مؤثر برای حفظ دندان‌های آسیب‌دیده و جلوگیری از گسترش عفونت است. برخلاف تصورات منفی، این درمان در صورت انجام تخصصی، بدون درد، سریع و با موفقیت بالا انجام می‌شود.
اگر در ناحیه‌ای از دهان خود درد، تورم یا تغییر رنگ دارید، برای تشخیص زودهنگام و درمان مؤثر، با تیم حرفه‌ای کلینیک دندانپزشکی امام علی ابن ابیطالب (ع) در شهرک غرب تهران تماس بگیرید و یک‌بار برای همیشه با درد دندان خداحافظی کنید.
برای ارتباط با ما و رزرو نوبت درمانگاه خیریه امام علی ابن ابیطالب (ع) ، می توانید با شماره 02188362413 تماس حاصل فرمایید.