لیزیک و فمتولیزیک

لیزیک و فمتولیزیک

لیزیک که یکی از شایع ترین، دقیق ترین و بی خطرترین روش های جراحی عیوب انکساری محسوب می شود، یک جراحی دو مرحله ای است که بر روی قرنیه فرد انجام می گیرد. در مرحله اول یک لایه (فلپ نازک) از سطح قرنیه برش داده می شود .در گذشته ای نه چندان دور برای برش دادن فلپ از تیغه های خودکار ظریف (میکروکراتوم) استفاده می شد، اما امروزه با دسترسی به لیزر فمتوسکند، می توان برش فلپ را نیز با لیزر انجام داد. به این ترتیب دقت و ایمنی عمل تا حد زیادی افزایش پیدا می کند. با ترکیب لیزر اگزایمر و لیزر فمتوسکند، تکنیک جدیدی به نام “فمتولیزیک” ارائه شد که امروزه یکی از بهترین تکنیک های جراحی عیوب انکساری محسوب می گردد.

فمتولیزیک یکی از جدیدترین روش های اصلاح نزدیک‌بینی، دوربینی و آستیگماتیسم است. لیزر فمتوسکند کاربردهای متنوعی در چشم‌پزشکی دارد که شامل ایجاد انواع برش های قرنیه و لنز، درمان گلوکوم (آب‌سیاه) و بیماری های رتین (شبکیه) می‌شود. در حال حاضر رایج ترین کاربرد آن مربوط به برش قرنیه در طی لیزیک است که می‌توان آن را فرم برتر لیزیک دانست. لیزر فمتوسکند تحولی عظیم در فن‌آوری برش مواد محسوب می‌شود. هر پالس مادون قرمز لیزر فمتوسکند فقط چند فمتوثانیه (۱۵-۱۰ ثانیه) است و به همین دلیل فرصتی برای آسیب به مناطق جانبی ندارد.

دستگاه‌های لیزر فمتوسکند به نرم‌افزارهایی مجهز هستند که به وسیله آنها می‌توان تعداد، اندازه، مقدار انرژی و فرکانس پالس‌های تابیده شده را تنظیم نمود. با استفاده از این نرم‌افزار می توان محل دقیق تابش پالس ها از نظر عمق و وسعت مورد نظر را نیز تعیین نمود. بنابراین هنگام استفاده از لیزر فمتوسکند در برش قرنیه، انرژی لیزر دقیقاً در یک نقطه مشخص در سطح و یا عمق قرنیه متمرکز می‌شود. هر پالس باعث ایجاد یک حباب میکروسکوپی می‌شود که بافت قرنیه اطراف خود را از هم جدا می‌کند. به این پدیده      “Photodisruption” می‌گویند. با کنار هم قرار دادن هزاران حباب، می‌توان یک برش بسیار ظریف در بافت قرنیه ایجاد کرد.

تکنیک جراحی لیزیک و فمتولیزیک

از نظر مراحل انجام جراحی، فمتولیزیک بسیار شبیه لیزیک است و هر دو روش در ۴ مرحله زیر انجام می‌شوند. اختلاف اساسی بین لیزیک و فمتولیزیک در نحوه انجام مرحله اول، یعنی ایجاد یک برش از قرنیه به نام فلپ است. در حال حاضر، فمتولیزیک از پرطرفدارترین روش های اصلاح عیوب انکساریدر اروپا و آمریکا است.
۱٫ با استفاده از قطره چشم بی حس می شود.
۲٫ پس از ایجاد بی‌حسی با قطره‌ چشمی، فمتولیزر تحت کنترل کامپیوتر به عمق مشخصی از بافت قرنیه تابانده شده و برش نازکی در سطح قرنیه ایجاد می شود.
۳٫ بسته به نوع و مقدار عیب انکساری، شکل قرنیه با استفاده از لیزر اکسایمر تغییر داده می‌شود.
۴٫ لایه برش خورده به جای اولیه خود برگردانده می‌شود تا به عنوان یک پانسمان طبیعی از بافت جراحی شده محافظت نماید. این لایه سریعاً جوش می‌خورد و نیازی به بخیه نیست.
ویژگی‌های لیزر فمتوسکند  WaveLight FS200
سرعت، دقت، ایمنی و انعطاف‌پذیری
سرعت تکرار بسیار بالا در ایجاد برش قرنیه در فمتولیزیک
نقطه کانونی کوچک و پالس انرژی پایین برای ایجاد برش های منظم و صاف
طرح برش منحصر به فرد برای به حداقل رساندن OBL
امکان برنامه‌ریزی ساده برای طراحی برش های خاص از نظر شکل و قطر فلپ، زاویه برش محیطی و اندازه ومحل hinge
استفاده از PerfectPulse Technology در طراحی هر برش

ویژگی‌های لیزر اگزایمر WaveLight Concerto

• سرعت، دقت و ایمن
• کنترل فرآیند عمل جراحی با دقت و ظرافت بالا
• برطرف ساختن عوامل محیطی اثر گذار بر قدرت دستگاه با استفاده از طراحی مناسب
• به کارگیری روش ره گیری سریع حرکات چشم (Eye Tracker)
• عدم ایجاد حرارت بر روی قرنیه و جلوگیری از خشکی آن
• افزایش کیفیت بینایی و کوتاهی دوره بهبود با استفاده از تکنیک Flying Spot
• کاهش قابل توجه خطر عفونت چشم به دلیل کاهش مواجهه سطح داخلی قرنیه با هوای محیط

مزایای لیزیک و فمتولیزیک:

بهبود سریع : اغلب بیماران پس از یک یا دو روز می‏توانند به فعالیت‏های روزمره باز گردند. غالبا درد وجود ندارد و بعد از ۲۴ ساعت دید مفیدی ایجاد می‏شود. در آر.کی. (برش قرنیه) و پی.آر.کی. (لیزر) ناراحتی‏ ها بیشتر است.
تصحیح طیف وسیعی از میوپی: با استفاده از لیزیک حدود ۱۲ دیوپتر نزدیک‏ بینی را می ‏توان به خوبی اصلاح کرد. در حالیکه استفاده از پی.آر.کی. (لیزر) برای نمره بالا (بیش از ۷ دیوپتر) می‏تواند منجر به کدورت قرنیه، کاهش دید و بازگشت بخشی از نمره چشم شود. همچنین عمل آر.کی. (برش قرنیه) معمولا قادر به اصلاح بیش از ۵ تا ۶ دیوپتر نیست.
قابلیت تکرار: در مورد تصحیح کمتر از حد با عمل لیزیک، میتوان با بلند کردن لایه نازکی که در طی عمل اول ایجاد شده و لیزر مجدد، این عمل را تکرار کرد. بهبودی مانند عمل اول سریع است.

پایداری طولانی مدت اثر عمل: اغلب مطالعات نشان می‏ دهد که در عرض ۶-۳ ماه نمره چشم ثابت می‏ شود، چرا که پس از این مدت تغییر ناچیزی در ساختمان قرنیه و ترمیم متعاقب آن ایجاد می‏ شود.
حفظ ساختمان طبیعی قرنیه: لایه نازک برداشته شده بعد از چند روز کاملاٌ محکم می‏ گردد، به شکلی که با پلک ‏زدن یا مالش چشم جابجا نمی ‏شود. در عمل لیزیک بر خلاف عمل آر.کی. یا برش قرنیه، استحکام قرنیه و مقاومت آن در مقابل ضربه کاهش نمی‏ یابد‏‏.
عدم ایجاد کدورت: بر خلاف پی.آر.کی. (لیزر) که در نمره‏ های بالا احتمال کدورت قرنیه در آن وجود دارد، در عمل لیزیک هیچ گونه کدورتی در قرنیه ایجاد نمی‏ شود.
عدم نیاز به استفاده طولانی مدت از قطره‏های چشمی: در عمل لیزیک بر خلاف پی.آر.کی. نیازی به کنترل ترمیم زخم با استفاده از قطره‏های استروییدی نیست. بیماران لیزیک معمولا بیش از یک هفته به دارو نیاز ندارند.

معایب لیزیک و فمتولیزیک:

عمل لیزیک نیازمند جراح ماهر است. بخاطر پیچیدگی عمل، تجربه کافی برای حصول نتیجه مناسب لازم است.پزشکان ایرانی هزاران عمل لیزیک را با نتایج عالی انجام داده‏ اند و در این زمینه ایران از جمله کشورهایی است که تجربه بسیار زیادی دارد.
قیمت وسایل گران است. قیمت دستگاه لیزر و وسایل مورد نیاز ۴۰۰ میلیون تومان و هزینه نگهداری سالانه آن حدودا ۵۰ تا ۱۰۰ میلیون تومان است. با تغییرات سریع تکنولوژی، لیزرها را بایستی اغلب به روز کرد و تمامی این هزینه به بیمارستان یا مراکز درمانی تحمیل خواهد شد.

نتایج لیزیک و فمتولیزیک:

تقریباً هرکسی که تحت عمل جراحی قرار می گیرد می خواهد بداند که شانس بدست آوردن نتیجه رضایت بخش چقدر است. برای نزدیک‏ بینی کم و متوسط (تا ۷- دیوپتر) در حدود ۹۵% بیماران دید بدون عینک ۵/۱۰ تا ۶/۱۰ یا بیشتر را به دست می‏ آورند و ۸۵% شانس دید بدون عینک ۸/۱۰ تا ۹/۱۰ یا بهتر را دارند. این بدان معناست که وابستگی افراد به میزان بسیار زیادی به عینک کم شده اما ممکن است برای انجام کارهای دقیق‏ تر چشمی مانند رانندگی، علی‏ الخصوص در شب به یک عینک با شماره کم نیاز داشته باشند.
برای میوپی بالا (بالای ۷- دیوپتر) در حدود ۸۵% بیماران دید بدون عینک۵/۱۰ تا ۶/۱۰ یا بهتر و ۷۰% دید بدون عینک ۸/۱۰ تا ۹/۱۰ یا بهتر بدست می‏ آورند.

عوارض لیزیک و فمتولیزیک:

همانند هر روش جراحی در لیزیک نیز عوارضی ممکن است ایجاد شود ،عوارض لیزیک شامل تصحیح کمتر از حد، تصحیح بیش از حد و کاهش بهترین دید می‏ باشند. تصحیح کمتر از حد هنگامی ایجاد می‏ شود که بافت کافی برای اصلاح کامل دید برداشته نشود و تصحیح بیش از حد وقتی اتفاق می افتد که بافت بیشتری برداشت شده است. تصحیح کمتر از حد را می‏ توان در عمل جراحی مجدد اصلاح کرد ولی درمان تصحیح بیش از حد مشکل‏ تر می‏ باشد. در هنگام برداشتن لایه نازک از قرنیه توسط میکروکراتوم ممکن است مشکلاتی ایجاد شود که شامل عدم توانایی در ایجاد لایه به اندازه، ضخامت و یا شکل مناسب، جا به جایی لایه پس از عمل و عفونت می‏ باشد. به جز عفونت سایر عوارض لایه معمولا بدون اینکه برای دید بیمار مشکلی ایجاد کنند، درمان می‏ شوند. احتمال عفونت یک در ۵ هزار است که بسیار کمتر از میزان وقوع آن در لنزهای تماسی می‏ باشد و بر خلاف آن که در تمام مدت استفاده از لنز تماسی چشم در معرض عفونت قرار دارد در این عمل احتمال وقوع آن محدود به همان ۱ تا ۴ هفته نخست بعد از عمل می‏ گردد.
اگرچه پس از عمل لیزیک، عیب انکساری اصلاح می‏ شود و دید خوبی به دست می‏ آید، اما بعضی بیماران بعد از عمل لیزیک یک یا چند مورد از عوارض زیر را کم و بیش تجربه می‏ کنند.
دیدن هاله یا سایه در کنار تصویر و اعوجاج مختصر در چند ماه اول شایع است، ولی این عوارض بندرت در فعالیت‏های معمول ایجاد مشکل می‏کند. عمده این مشکلات بتدریج در ۱ تا ۳ ماه اول بعداز عمل خود به بخود از بین می‏روند.

میوپی در شب: چون در این عمل فقط بخش مرکزی قرنیه تغییر شکل پیدا می‏کند، در هنگام باز شدن مردمک در شب نور از محیط قرنیه که تغییر شکلی پیدا نکرده است، وارد چشم می‏شود و ایجاد نزدیک‏بینی می‏کند. حتی اگر در روز دید عالی وجود داشته باشد، در شب ممکن است برای دید کامل احتیاج به عینک مختصری باشد.
خشکی چشم: در روند ترمیم پس از عمل لیزیک ممکن است بیمار احساس خشکی چشم کرده و به قطره اشک مصنوعی برای تسکین موقت نیاز داشته باشد.
ناراحتی و درد: در لیزیک اغلب محدود به شش تا ۲۴ ساعت اول پس از عمل است و براحتی با مسکن ها رفع می‏شود. در این مدت چشم بصورت موقت به نور خورشید حساس‏تر می‏شود.
در ۴ تا ۶ هفته نخست بعد از عمل کیفیت دید علی الخصوص دید نزدیک افت می‏کند که به تدریج و بصورت خود بخودی بهبود می‏یابد. مشکلات دید نزدیک در افرادی که در سنین پیرچشمی قرار دارند و تحت عمل قرار می‏گیرند بیشتر نمود دارد و همانطور که قبلا اشاره گردید، این افراد پس از عمل نیاز به عینک مطالعه خواهند داشت.

دستورات قبل از جراحی لیزیک – فمتولیزیک:

• شستن پلک ها و مژه ها شب قبل از عمل
• آرایش نکردن ۴۸ ساعت قبل از عمل
• پوشیدن لباس سبک در روز عمل
• استفاده نکردن از عطر و ادکلن در روز عمل
• استفاده نکردن از لنزهای تماسی ۴۸ ساعت قبل از عمل
• استفاده از قرص آرام بخش درصورت وجود اضطراب

دستورات حین از جراحی لیزیک – فمتولیزیک:

توجه داشته باشید که این اعمال دردناک نیستند و همکاری شما نقش بسیار مهمی در حصول نتیجه مناسب دارد. بنابراین آرامش خود را حفظ کنید و به دستورات پزشک در حین جراحی توجه کنید.
در طول عمل به نور قرمز یا سبز چشمک زن نگاه کنید و از حرکت دادن چشم ها و سر خودداری کنید.
مدت زمان لیزر بسته به این که از چه نوع لیزری استفاده می شود، کمتر از یک دقیقه و معمولا” ۱۰ ثانیه است. بنابراین در طول مدتی که صدای لیزر را می شنوید چشم را حرکت ندهید.
نگران پلک زدن خود در حین عمل نباشید زیرا پلک های شما توسط وسیله ای از یک دیگر باز می شوند که بهتر است برای پیشگیری از درد، موقع عمل از فشار دادن پلک ها و اخم کردن پرهیز کنید. دست ها را به محیط عمل نزدیک نکنید زیرا باعث آلودگی می شود.

دستورات دارویی بعد از جراحی لیزیک و فمتولیزیک:

• قطره بتامتازون هر ۲ ساعت یک قطره به مدت ۲۴ ساعت و سپس هر ۶ ساعت یک قطره به مدت ۵ روز در ساعات بیداری.
• قطره کلرامفینکل هر ۴ ساعت یک قطره به مدت ۳ روز.
• قطره اشک مصنوعی هر ۶ ساعت یک قطره در صورت نیاز در هفته‌ها و ماه‌های اول پس از عمل.
• نحوه صحیح استفاده از قطره‌های چشمی:
  سر خود را کمی به عقب خم کنید.
• پلک تحتانی را به سمت پایین بکشید.
• قطره را در این قسمت بچکانید (بدون تماس نوک قطره‌چکان با چشم یا پلک)
• چشم خود را به مدت ۳ دقیقه ببندید، سپس پلک بزنید.
• بعد از باز کردن چشم‌ها، اشک و یا قطره جذب نشده را با دستمال تمیز از اطراف چشم خشک کنید.
•  در صورتی که پزشک بیش از یک نوع قطره را هم زمان تجویز کند، استفاده از آنها باید با فاصله زمانی ۲ تا ۵ دقیقه انجام شود.

نحوه مراجعه بعد از جراحی لیزیک و فمتولیزیک:

• روز اول بعد از عمل
• ۶ هفته بعد از عمل
• ۶ ماه بعد از عمل
• یک سال بعد از عمل
• و سپس سالانه

در هر بار مراجعه به پزشک، داروهای خود را به همراه داشته باشید.

نحوه شروع فعالیت های روزمره بعد از جراحی لیزیک و فمتولیزیک:

در روز جراحی:

• در منزل استراحت کنید.
• از شستشوی صورت و استحمام پرهیز نمایید.
• در مورد فعالیت‌هایی که احتمال تماس، مالش و یا ضربه به چشم وجود داشته باشد، بسیار مراقب باشید.
• از مالیدن چشم‌ها پرهیز نمایید.
• از انجام رانندگی خودداری کنید.
• رژیم غذایی محدودیتی ندارد.
• از عینک‌های آفتابی و تیره استفاده کنید.
• گرفتن روزه بعد از عمل لیزیک بلامانع است.

روز اول:

پس از انجام ویزیت توسط چشم پزشک، در صورت تمایل به دوش گرفتن، از ورود آب و صابون به چشم حذر کنید. برای شست شوی سر و صورت می‌توانید از شامپو بچه استفاده کنید.
می‌توانید فعالیت‌های سبک روزانه را شروع کنید. چنانچه دید شما برای رانندگی مناسب باشد می‌توانید فقط در مسافت‌های کوتاه رانندگی کنید. می‌توانید تماشای تلویزیون و مطالعه را شروع کنید. مسافرت با اتومبیل و یا هواپیما منعی ندارد.

روز دوم:

چنانچه دید کافی دارید می‌توانید رانندگی را شروع کنید.
می‌توانید دوش بگیرید، ولی باز هم از ورود آب و صابون به چشم خودداری نمایید.
می‌توانید از کامپیوتر استفاده کنید.
در صورت وجود درد غیر قابل تحمل که به مسکن پاسخ نمی‌دهد، خصوصاً اگر با تهوع همراه باشد حتماً پزشک خود را مطلع کنید.

روز سوم:

می‌توانید فعالیت‌های بدون خطر را که احتمال صدمه به چشم در آنها کم است (مانند دوچرخه‌سواری) شروع کنید.
در صورتی که کار شما اداری و پشت میز است می‌توانید به کار خود ادامه دهید.

روز چهارم:

می‌توانید چشم‌ها را آرایش کنید از مالیدن چشم‌ها خودداری شود.
می‌توانید دویدن، دوچرخه‌سواری، اسکیت و بلند کردن وزنه را شروع کنید.

ماه اول:

انجام ورزش‌های راکتی مانند تنیس، اسکواش، بدمینتون (با استفاده از عینک‌های محافظ چشم) بلامانع است.
شنا، شیرجه، قایقرانی، برنزه کردن پوست، موتورسواری، دوچرخه‌سواری، بسکتبال، قوتبال، والیبال، هاکی، اسکی و سایر ورزش‌هایی که در آنها تماس فیزیکی وجود دارد، قابل انجام می‌باشند، اما مراقب باشید تا به چشم ضربه مستقیم وارد نشود.

ماه سوم:

در ورزش‌هایی مانند اسکی روی آب و موج‌سواری که احتمال ورود آب با فشار به چشم وجود دارد، بسیار احتیاط کنید.
لنزهای زیبایی را پس از سه ماه بعد از عمل می‌توانید استفاده کنید.