آندوسکوپی چیست؟
آندوسکوپی یک شیوه تشخیصی و کم تهاجمی است که از آن برای بررسی دستگاه گوارش استفاده میشود. انواع مختلفی از آندوسکوپی وجود دارند که هر کدام بسته به قابلیت‌شان برای بخش خاصی از بدن مورد استفاده قرار می‌گیرند. آندوسکوپی شیوه رایجی است که اغلب پزشکان از آن برای تشخیص انواع بیماری‌ها استفاده می‌کنند، اما متخصص گوارش به طور اختصاصی‌‌تر از این آزمایش تصویربرداری بهره می‌برد. بنابراین بهتر است برای انجام آندوسکوپی به متخصص داخلی یا گوارش مراجعه کنید. همچنین در سایت میتوانید جهت اطلاع از ساعت حضور متخصصین گوارش اینجا کلیک کنید. در ادامه این مقاله همراه ما باشید تا همه جوانب دستگاه آندوسکوپی را مورد بررسی قرار دهیم.
دستگاه آندوسکوپی چیست؟
آندوسکوپ وسیله‌ای مجهز به دوربین، نور و لوله انعطاف‌پذیر است که می‌تواند به قسمت‌های مختلف مجاری درونی شما از جمله معده، روده، رحم و ریه وارد شود و از آن‌ها تصویربرداری کند. همچنین ممکن است در انتهای لوله آندوسکوپ یک قیچی جراحی برای تهیه بیوپسی از بافت‌ها تعبیه شود.
آندوسکوپی، توصیه های قبل و بعد از آن
آندوسکوپی روشی است که پزشک به وسیله آن به بررسی مری، معده و ابتدای روده باریک می پردازد. لازم است که حتما معده شما از مواد غذایی خالی باشد تا تمام قسمت های آن به خوبی قابل رویت باشد. برای آمادگی آندوسکوپی فقط کافیست مدتی قبل از زمان آندوسکوپی از خوردن و نوشیدن خودداری نمایید.
آمادگی برای آندوسکوپی
1. صحبت درمورد بیماری یا مشکلات بالینی
اگر حامله هستید یا هرگونه بیماری اعم از بیماری قلبی یا سرطان دارید، حتما به پزشک اطلاع دهید. این اطلاعات به پزشک کمک می کند تا بداند آیا باید هنگام اندوسکوپی ملاحظات خاصی را رعایت کند یا خیر.
2. اگر داروی خاصی مصرف می‌کنید یا به چیزی آلرژی دارید به پزشک گوارش اطلاع دهید
اگر به چیزی حساسیت دارید یا از داروی خاصی استفاده می‌کنید، حتما باید به پزشک اطلاع دهید. ممکن است پزشک از شما بخواهد قبل از اندوسکوپی دوز دارو را تغییر دهید یا از مصرف بعضی داروها خودداری کنید. بعضی داروها خطر خونریزی حین انجام اندوسکوپی را بالا می‌برند. ازجمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد :
• داروهای ضد التهاب
• وارفارین (کومادین)
• هپارین
• آسپرین
• هرگونه داروی رقیق‌کننده‌ی خون
هر دارویی که باعث احساس خواب‌آلودگی میشود، در داروی آرام‌بخشی که برای انجام اندوسکوپی ضروری است اختلال ایجاد می‌کند. داروهای ضد اضطراب و بسیاری از داروهای ضد افسردگی روی واکنش شما به آرامبخش اثر می‌گذارند.
3. چیزی نخورید یا ننوشید
نباید بعد از نیمه‌شبِ شب قبل از اندوسکوپی چیزی بخورید یا بنوشید. این مورد شامل آدامس هم میشود. با این حال، اگر وقت اندوسکوپی برای بعدازظهر تنظیم شده، میتوانید بعد از نیمه‌شب تا شش ساعت قبل از اندوسکوپی مایعات شفاف بنوشید. ازجمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد :
• آب
• قهوه بدون خامه
• آب سیب
• سودا
• سوپ
از خوردن هر چیز قرمز یا نارنجی بپرهیزید.
4. لباس راحت بپوشید
اگرچه به شما دارو داده میشود تا آرام شوید، باز هم انجام اندوسکوپی به شما احساس ناخوشایندی می‌دهد. حتما لباس راحت بپوشید و از پوشیدن زیورآلات بپرهیزید. از شما خواسته میشود قبل از انجام اندوسکوپی عینک یا دندان مصنوعی خود را در بیاورید.
5. برای زمان ریکاوری برنامه‌ریزی کنید
ممکن است بعد از انجام اندوسکوپی احساس ناخوشایندی در گلو داشته باشید و کمی طول بکشد تا اثر دارو از بین برود. بهتر است از سر کار مرخصی بگیرید و تا زمانی که کاملا خوب نشده‌اید، از تصمیم‌گیری‌های مهم زندگی بپرهیزید.
جهت آمادگی قبل از انجام آندوسكوپی رعایت موارد زیر الزامیست :
1. در صورتی که قرار است شما بعدازظهر تحت آندوسکوپی قرار بگیرید. پس از صرف صبحانه سبک، تا زمان انجام آندوسکوپی از مصرف غذای جامد خودداری نمایید. از 8 ساعت قبل آندوسکوپی مصرف مواد غذایی جامد ممنوع است.
2. تا 4 ساعت قبل از آندوسکوپی مصرف آب، آب قند و چایی شیرین بلامانع است.
3. از 4 ساعت قبل تا زمان انجام آندوسکوپی کاملا ناشتا باشید.
در صورتی که به بیماری خاصی مبتلا هستید، لازم است قبل از انجام آندوسکوپی موارد زیر را مد نظر داشته باشید :
1. در صورتی که قرص های آسپرین، اسویکس، پلاویکس، وارفارین و آمپولهای هپارین یا آنوکساپارین و یا سایر داروهای ضد انعقاد خون را مصرف می کنید حتما در زمان اخذ نوبت اندوسكوپي، اين موارد را به پزشك خود اطلاع دهید تا همکاران ما به شما راهنماییهای لازم را انجام دهند. ممکن است لازم باشد چند روز قبل از انجام آندوسکوپی این داروها را تحت نظر پزشک قطع یا جایگزین نمایید.
2. در صورتی که مبتلا به بیماریهای فشارخون، قند خون (دیابت)، هرگونه بیماری قلبی، بیماری دریچه قلب، عمل جراحی تعویض یا ترمیم دریچه قلب و تنگی نفس هستید در زمان اخذ نوبت، اين نكات را به پزشك خود اطلاع دهید تا همکاران ما شما را جهت تمهیدات لازم راهنمایی کنند.
3. در صورتی که به اختلالات انعقادی خون یا مشکلات کارکردی یا کاهش پلاکت خون مبتلا هستید حتما در زمان اخذ وقت اطلاع دهید.
4. بیماران قلبی نیازمند دریافت تاییدیه پزشک قلب جهت انجام آندوسکوپی و بیهوشی می باشند.
5. در روز انجام آندوسکوپی داروهای قلبی و فشارخون خود را طبق دستور پزشک معالج قلب مصرف نمایید.
6. با توجه به ناشتا بودن در روز انجام آندوسکوپی، انسولین و داروهای ضد قند خون با هماهنگی پزشک غدد، مصرف نشود.
قبل از انجام آندوسکوپی بهتر است چه غذاهایی بخوریم؟
برای آماده‌سازی بهتر برای آندوسکوپی و به حداقل رساندن ناراحتی و خطرات احتمالی، پیروی از دستورالعمل‌های خاصی در رابطه با تغذیه بسیار مهم است. در اینجا چند نکته کلی در مورد تغذیه قبل از آندوسکوپی آورده شده است :
• غذاهای سبک و ساده : چند روز قبل از آندوسکوپی، مصرف غذاهای سبک و ساده مثل سوپ‌های کم چرب، ماست، موز، سیب‌زمینی پخته و برنج سفید را ترجیح دهید. این غذاها هضم راحتی دارند و ریسک ایجاد مشکلات گوارشی را کاهش می‌دهند.
• پرهیز از غذاهای سنگین و چرب : از مصرف غذاهای چرب، سرخ‌کرده، تند، و سنگین خودداری کنید. این غذاها می‌توانند باعث افزایش تولید اسید معده شوند و ناراحتی‌های گوارشی را تشدید کنند.
• اجتناب از مصرف فیبر زیاد : چند روز قبل از آندوسکوپی، مصرف فیبر را کاهش دهید. غذاهای پر فیبر مانند سبزیجات خام، غلات کامل و میوه‌های پوست‌دار می‌توانند باعث تجمع باقی‌مانده در دستگاه گوارش شوند که ممکن است در طی آندوسکوپی مشکل‌ساز شوند.
• نوشیدنی‌ها : مصرف مایعات شفاف مانند آب، چای بدون کافئین، و آبمیوه‌های صاف شده بدون پالپ مفید است. از مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار و الکلی خودداری کنید.
• پرهیز از خوردن و آشامیدن در روز آندوسکوپی : معمولاً توصیه میشود که از ۶ تا ۸ ساعت قبل از آندوسکوپی از خوردن و آشامیدن خودداری کنید. این مدت زمان ممکن است بسته به نوع آندوسکوپی و توصیه پزشک متفاوت باشد.
قبل از انجام آندوسکوپی چه غذاهایی نخوریم؟
برای آماده‌سازی بهتر برای آندوسکوپی و به حداقل رساندن ناراحتی و خطرات احتمالی، باید از مصرف برخی غذاها و نوشیدنی‌ها خودداری کنید. در اینجا به برخی از این غذاها و نوشیدنی‌ها اشاره شده است :
• غذاهای چرب و سرخ‌کرده : از مصرف غذاهای چرب، سرخ‌کرده و سنگین مانند فست‌فودها، چیپس، و گوشت‌های چرب خودداری کنید. این غذاها می‌توانند هضم را دشوارتر کرده و ناراحتی‌های گوارشی را تشدید کنند.
• غذاهای تند و ادویه‌دار : از مصرف غذاهای تند و ادویه‌دار که می‌توانند باعث تحریک معده و دستگاه گوارش شوند، پرهیز کنید.
• غذاهای پر فیبر: غذاهای پر فیبر مانند سبزیجات خام، غلات کامل، میوه‌های پوست‌دار و حبوبات می‌توانند باعث تجمع باقی‌مانده در دستگاه گوارش شوند و در طی آندوسکوپی مشکل‌ساز شوند.
• لبنیات پرچرب : از مصرف محصولات لبنی پرچرب مانند پنیرهای چرب، کره و خامه خودداری کنید. این محصولات می‌توانند هضم را دشوارتر کنند.
• نوشیدنی‌های کافئین‌دار و الکلی : نوشیدنی‌های حاوی کافئین مانند قهوه، چای پر کافئین و نوشیدنی‌های انرژی‌زا و همچنین نوشیدنی‌های الکلی می‌توانند باعث تحریک معده شوند.
• نوشیدنی‌های گازدار : از مصرف نوشابه‌های گازدار و سایر نوشیدنی‌های دارای گاز خودداری کنید. این نوشیدنی‌ها می‌توانند باعث ایجاد گاز و نفخ شوند.
• غذاهای سخت و سفت : غذاهایی که هضم آن‌ها دشوار است و ممکن است در دستگاه گوارش باقی بمانند، مانند گوشت‌های سفت، نان‌های سخت و مغزها را مصرف نکنید.
• غذاهای حاوی رنگ مصنوعی : برخی از رنگ‌های مصنوعی در غذاها می‌توانند در طول آندوسکوپی مشکل‌ساز شوند، بنابراین از مصرف غذاهای حاوی رنگ‌های مصنوعی خودداری کنید.
تذکرات مهم در روز انجام آندوسكوپی
• در روز انجام آندوسکوپی حتما یک نفر همراه داشته باشید. بهتر است مدارک پزشکی قبلی اعم از آزمایش، عکس، سونوگرافی و… را در هنگام مراجعه به همراه داشته باشید.
• در نظر داشته باشید که آندوسکوپ ها قبل و بعد از استفاده کاملا ضدعفونی و تمیز می شوند پس امکان انتقال بیماری از طریق آندوسکوپ وجود ندارد.
• در صورتی که باردار هستید، اطلاع دهید.
• در صورتی که سابقه شکستگی بینی یا پولیپ بینی دارید، به پرستار آندوسکوپی اطلاع دهید.
• اگر سابقه عمل جراحی شکم، روده و یا معده دارید به پزشک اطلاع دهید.
• در صورت حساسیت به هر نوع دارویی، پزشک را در جریان قرار دهید تا در زمان انجام آندوسکوپی و بیهوشی، مشکل خاصی برای شما به وجود نیاید.
• از به همراه آوردن اشیا قیمتی، طلا، وسایل زینتی و فلزی خودداری کنید. وسایل فلزی حین آندوسکوپی، در استفاده از برخی دستگاه ها مثل کوتر تداخل ایجاد می کنند.
• بهتر است خانم ها در زمان انجام آندوسکوپی لاک ناخن و رژ لب نداشته باشند.
• لطفا در نظر داشته باشید که قبل از انجام آندوسکوپی لازم است دندان مصنوعی یا لنز چشمی درآورده شود.
اگر میخواهید آندوسکوپی گوارشی را در درمانگاه خیریه امام علی ابن ابیطالب (ع) انجام دهید، موارد ذکر شده را انجام دهید.
نكات مهم بعد از انجام آندوسكوپی
1. بعد از انجام آندوسکوپی، براي برطرف شدن اثر داروهای بیهوشی و معاینه مجدد شما توسط پزشک، بین حداقل 1 تا 3 ساعت زمان لازم است، لطفا وقت خود را تنظیم نمایید. بسته به شرایط بیمار گاهی لازم است چند ساعتی بعد از انجام آندوسکوپی در همان محل تحت نظر قرار گیرد.
2. بعد از انجام آندوسکوپی و رفع اثر داروهای بیهوشی زمانی که قادر به قورت دادن آب دهان به طور کامل بودید، می توانید مصرف مایعات و در ادامه آن رژیم غذایی معمولی را استفاده کنید. بعد از انجام آندوسکوپی، در صورت مصرف دارو از قبل میتوانید طبق روال قبلی داروهای خود را مصرف نمائید.
3. بلافاصله بعد از انجام آندوسکوپی ممکن است گلودرد خفیف داشته باشید که با مصرف مایعات گرم و غرغره آب نمک در منزل سریعا بهبود خواهد یافت. گاها در منزل نیز ممکن است علائمی مثل نفخ و گاز داشته باشید که نگران کننده نیست و به مرور بهبود می یابد. اگر به ندرت دچار درد بیش از حد، تهوع و استفراغ، خونریزی، استفراغ خونی، نبض تند، تاری دید، تب یا بیقراری شدید سریعا به پزشک خود اطلاع دهید.
4. بعد از انجام آندوسکوپی رانندگی ممنوع است. لازم است با يك همراه مراجعه كنيد تا شما را به منزل برساند.
5. توصیه می شود تا 12 ساعت بعد از انجام آندوسکوپی از فعالیتهایی که نیازمند تمرکز حواس است، خودداری نمایید. در صورت عدم تمایل به حضور حتما از دو روز قبل اطلاع دهید تا در صورت امكان سایر بیماران جایگزین گردند.
منابع :
برگرفته از سایت neginazadi.com
www.darmankade.com
www.healthline.com